Gdzie trafiają miliony przed wyborami? Szczegóły finansowania kampanii
Finansowanie kampanii wyborczych podlega ścisłym przepisom prawnym. Mają one na celu zapewnienie równych szans wszystkim uczestnikom wyborów, w praktyce jednak to dostęp do zasobów finansowych często decyduje o skuteczności kampanii. Jak można pozyskać pieniądze i na co je wydać?
Kodeks wyborczy, ustawa o partiach politycznych oraz ustawa o finansowaniu partii politycznych to tylko część przepisów, które mają na celu kontrolowanie wydatków oraz zapobieganie nieprawidłowościom mogącym zakłócić uczciwą rywalizację.
Źródła finansowania kampanii wyborczych
Fundusze na kampanie wyborcze w Polsce pochodzą z różnych źródeł, w zależności od rodzaju komitetu wyborczego. Komitety partii politycznych oraz komitety wyborcze wyborców korzystają z różnych metod pozyskiwania środków.
Komitety partii politycznych korzystają wyłącznie z Funduszu Wyborczego partii, który może być zasilany przez:
- wpłaty własne partii,
- darowizny od osób fizycznych,
- spadki i zapisy.
ZOBACZ: Wybory prezydenckie 2025 coraz bliżej. Sprawdź kluczowe terminy
Warto zaznaczyć, że wpłaty od osób fizycznych nie mogą przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia (69 990 zł) w roku wyborczym.
Z kolei komitety wyborcze wyborców finansują kampanię z darowizn od obywateli polskich, którzy mają stałe miejsce zamieszkania w kraju. Mogą także zaciągać kredyty bankowe na potrzeby kampanii, o ile poręczycielami są obywatele Polski, a wartość poręczenia nie przekracza 15-krotności minimalnego wynagrodzenia.
Limity wydatków na kampanię
Koszty kampanii wyborczej zależą od skali działań, liczby kandydatów oraz obowiązujących limitów wydatków, które obejmują m.in.:
- wynajem powierzchni reklamowych
- produkcję materiałów promocyjnych
- organizację wydarzeń wyborczych
- emisję spotów w mediach
ZOBACZ: Czy wybory prezydenckie to sprawiedliwy wybór? Zasady ordynacji wyborczej
Każdy komitet działa w określonych ramach budżetowych, których przekroczenie może skutkować sankcjami. Limit wydatków jest uzależniony od liczby mandatów, o które ubiega się dany komitet. Na podstawie analizy kosztów przeprowadzonych kampanii prezydenckich z lat ubiegłych szacuje się, że na kampanię wyborczą potrzeba nawet 25-30 mln złotych.
Zasady i ograniczenia prawne
Przepisy szczegółowo określają zasady pozyskiwania funduszy, wysokość dopuszczalnych wpłat oraz mechanizmy kontroli wydatków. Do najważniejszych regulacji należy zaliczyć:
- jawność finansowania - wszystkie środki muszą być gromadzone na rachunkach bankowych, co umożliwia kontrolę nad przepływem pieniędzy,
- ograniczenia w wysokości wpłat - wpłaty od osób fizycznych na rzecz jednego komitetu nie mogą przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia,
- zakaz korzystania z określonych źródeł - komitety nie mogą przyjmować środków od osób prawnych, cudzoziemców czy instytucji państwowych.
Dodatkowo komitety mogą pozyskiwać i wydatkować środki jedynie na cele związane z wyborami, w określonym przedziale czasowym, od dnia zarządzenia wyborów do 24 godzin przed głosowaniem.
Czytaj więcej