Produkcyjne przestrzenie danych

Rola danych była opisywana przez ekspertów w szczegółach przy omawianiu przestrzeni danych energetycznych i produkcyjnych.

Europejskie przestrzenie danych znajdują się w centrum uwagi unijnej strategii budowy gospodarki opartej na danych. Ekspert PIIT Jarosław Kowalski podkreśla, że to podniesie konkurencyjność, jeśli w przestrzenie danych oraz infrastrukturę chmurową zainwestujemy odpowiednie środki. Mamy koncepcję budowy rozproszonego zarządzania, opartą na zaufaniu, interoperacyjności, co zapewni bezpieczeństwo i suwerenność cyfrową, ale różnimy się w percepcji jej znaczenia dla suwerenności UE.

Wyzwaniem jest stworzenie wspólnej koncepcji przestrzeni danych w energetyce, zdrowiu i przemyśle, będących drogą do uproszczenia standaryzacji i rejestru schematów danych. Impulsy rozwojowe dają inicjatywy takie jak Gaia-X, Manufacturing-X, Data4industry-X i projekty sektorowe. Ekspert Gaia-X Przemek Halub informuje, że koncepcję takich zaufanych ekosystemów cyfrowych wspierają w UE branże energetyczna, produkcyjna i finansowa, bo główną barierą jest brak zaufania między ekosystemami, a rozwiązanie „Gaia-X Trust Framework” to sposób na jego przełamanie, zapewniające bezpieczne współdzielenie danych.  

Opinie ekspertów 

Andrzej Soldaty z Politechniki Śląskiej wraz z Jakubem Kaczyńskim z Technology Transitions omówili znaczenie ekosystemu współdzielenia danych w modernizacji przemysłu. Wskazują na Inicjatywę Manufacturing-X, która postawiła sobie za cel stworzenie globalnego ekosystemu danych dla przemysłu, opartego na zasadach zaufanej przestrzeni danych bez ich centralizacji. To narzędzie zwiększania konkurencyjności firm europejskich, bo daje im dostęp do korzyści wynikających z ekonomii skali. 

ZOBACZ: 17. Forum Gospodarcze TIME. "Polska w Europie razem na rzecz cyfrowej dekady"

Dr inż. Krzysztof Kołodziejczyk omówił wartość lokalną i globalną przestrzeni danych dot. energii, skupiając się na roli danych z lokalnych sieci energetycznych opartych na OZE. Podkreślił, że kolekcja danych w czasie rzeczywistym jest absolutną koniecznością techniczną i ekonomiczną, co zostało powtórzone przez wszystkich ekspertów ds. energetyki uczestniczących w sesji. Powinna być podstawą systemu bilansowania, automatycznego reagowania na zmiany popytu i podaży oraz narzędziem komunikacji między maszynami. Ich przetwarzanie jest źródłem wiedzy na temat cech sieci i optymalizacji jej wykorzystania. Zarządzanie wymaga pełnych danych dot. instalacji OZE, obciążeń i schematu sieci. Potrzebne są dane historyczne, statyczne i dynamiczne - niezbędne do prognozowania produkcji oraz bilansowania lokalnego. Podział na dane lokalne i globalne tworzy pełny i efektywny ekonomicznie obraz systemu.  

Karolina Opielewicz, ekspertka KIG ds. raportowania ESG wskazała, że słabość standaryzacji i niespójność regulacji dotyczących przestrzeni danych jest źródłem poważnego problemu dla przedsiębiorstw, a szczególnie MŚP.  Większość z nich nie ma zasobów niezbędnych do wdrożenia standardów ESG. Bardzo dyskusyjne są też jakość i celowość raportowania w sytuacji, gdy wymagana jest standaryzacja danych umożliwiająca porównywalność między podmiotami oraz w czasie. 

Trzy wykłady poświęcono w całości problematyce lokalnej produkcji energii elektrycznej, cieplnej oraz zielonego wodoru. Przestawiono w nich pierwsze wnioski z funkcjonowania lokalnych społeczności energetycznych. W prezentacjach przedstawicieli firm członkowskich KIGEiT dominuje teza, że produkcja energii elektrycznej będzie główną formą produkcji, a jej większość pójdzie na produkcję wodoru RFNBO.  W opinii Roberta Szlęzaka z Mazowieckiego Klastra ICT ciepło i chłód systemowy mogą stać się fundamentem wybranych społeczności energetycznych, a lokalna produkcja wodoru obniża koszt bilansowania lokalnego systemu multi-energetycznego, na danych pomiarowych zbieranych w czasie rzeczywistym. Cyfryzacja wnosi do energetyki pomiary (AMI) i autonomiczną inteligencję (Smart Grid). 

ZOBACZ: Najsilniejsze na świecie ramię robotyczne. Może podnieść duże auto

Prezes grupy APATOR Maciej Wyczesany uważa posiadanie pełnej kontroli nad procesem zbierania, integracji i przetwarzania danych o rynku energii za fundament każdego systemu cyberbezpieczeństwa. Zabezpieczenie przestrzeni danych energetycznych to m.in.  zapobieganie manipulacji sprzętem i oprogramowaniem wbudowanym, wykorzystywaniu luk w protokołach komunikacyjnych i implementacji szkodliwego kodu (już na etapie produkcji). Oznacza potrzebę wprowadzenia transparentności dokumentacji sprzętu i oprogramowania instalowanego w sieciach dual-use oraz systemowej ochrony stabilności strategicznego przemysłu UE poprzez dostosowanie prawa zamówień publicznych do realiów.

W ramach tej samej dyskusji Dyrektor Instytutu Tele- i Radiotechnicznego Janusz Sitek omówił podstawowe elementy procesu produkcji elektronicznej. Odbudowa suwerenności technologicznej przemysłu elektronicznego to jedyna droga do suwerennego systemu cyberbezpieczeństwa. Bez świadomości, jakie rodzaje produkcji elektronicznej i energetycznej mają znaczenie strategiczne, nie sposób realizować programu odbudowy suwerenności UE w obszarze cyfryzacji i energetyki. 

Przykład ORLENU 

W tym kontekście interesująca była prezentacja ORLENU. Firma przechodzi kompleksową cyfrową transformację – inwestuje w nowoczesne technologie i cyberbezpieczeństwo, które w dobie cyfryzacji jest kluczowe w kontekście bezpieczeństwa energetycznego. ORLEN dąży do pozycji lidera innowacji w Europie Środkowo-Wschodniej. Koncern inwestuje w rozwój technologii magazynowania energii, cyfrowe usługi dla klientów, inteligentne sieci energetyczne, automatyzację i robotyzację oraz analitykę danych.

Te innowacyjne projekty skutecznie pomagają modernizować sektor energetyczny i zwiększają bezpieczeństwo energetyczne kraju i regionu. Michał Gutowski, Dyrektor Biura Aplikacji w ORLENIE, na przykładach pokazał, w jaki sposób cyfryzacja pozwala zdobywać przewagę konkurencyjną i budować inteligentne zakłady produkcyjne. Cyfryzacja to narzędzie służące optymalizacji procesów, redukcji kosztów oraz rozwoju innowacyjnych produktów i usług. 

ZOBACZ: UOKiK: Vectra znowu podwyższa klientom opłaty

Dyrektor ds. Cyberbezpieczeństwa Sebastian Kwapisz, podkreślił, że ORLEN jako podmiot z sektora infrastruktury krytycznej jest szczególnie narażony na ataki, więc wdraża strategię wzmacniającą ochronę danych i klientów przed zagrożeniami cybernetycznymi. Firma prowadzi szkolenia i kampanie informacyjne, podnoszące kompetencje pracowników i promujące bezpieczne zachowania.  Wdrażane są zaawansowane systemy monitoringu i analizy ruchu sieciowego, technologie ochrony przed atakami DDoS, systemy detekcji i reagowania na incydenty bezpieczeństwa, a także rozwiązania z zakresu kryptografii i uwierzytelniania.  

Podsumowując, cała opisywana sesja została poświęcona bezpieczeństwu przestrzeni danych i produkcji strategicznej, a więc konkurencyjności oraz suwerenności energetycznej i cyfrowej.