Wybory prezydenckie 2025. Najważniejsze uprawnienia głowy państwa
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odgrywa istotną rolę w systemie politycznym kraju, pełniąc funkcję najwyższego przedstawiciela zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej. Jego obowiązki oraz kompetencje są szczegółowo określone w Konstytucji RP. Jakie uprawnienia posiada prezydent?
Zgodnie z art. 126 Konstytucji RP, prezydent jest najwyższym przedstawicielem państwa i gwarantem ciągłości władzy. Reprezentuje Polskę w stosunkach międzynarodowych, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, a także mianuje i odwołuje ambasadorów oraz przedstawicieli RP w organizacjach międzynarodowych. Oprócz tego przyjmuje listy uwierzytelniające od zagranicznych dyplomatów.
Najwyższy przedstawiciel państwa
Prezydent sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi RP. W czasie pokoju wykonuje swoje kompetencje poprzez ministra obrony narodowej, natomiast w sytuacjach kryzysowych, na wniosek premiera, może wprowadzić stan wojenny lub wyjątkowy oraz zarządzić mobilizację wojska. Ma także prawo mianowania Szefa Sztabu Generalnego i dowódców poszczególnych rodzajów sił zbrojnych.
PAP/Radek Pietruszka
Kolejnym istotnym uprawnieniem jest inicjatywa ustawodawcza, co oznacza, że prezydent może składać projekty ustaw w Sejmie. Po ich uchwaleniu przez parlament ma możliwość ich podpisania, skierowania do Trybunału Konstytucyjnego w celu sprawdzenia zgodności z Konstytucją lub zastosowania weta. Sprzeciw prezydenta może zostać odrzucony przez Sejm większością trzech piątych głosów przy obecności co najmniej połowy posłów.
ZOBACZ: Wybory prezydenckie. Marszałek Sejmu podał datę
Po wyborach parlamentarnych prezydent desygnuje prezesa Rady Ministrów, który następnie przedstawia skład rządu. Prezydent powołuje premiera wraz z Radą Ministrów oraz przyjmuje przysięgę od członków rządu. W sytuacji kryzysowej, gdy nie można wyłonić rządu mającego poparcie Sejmu, prezydent ma prawo skrócić kadencję parlamentu i zarządzić przedterminowe wybory.
Powoływanie sędziów i stosowanie prawa łaski
Na podstawie przepisów Konstytucji RP prezydent powołuje sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Kolejnym uprawnieniem jest stosowanie prawa łaski, czyli możliwość ułaskawienia skazanych, z wyjątkiem osób osądzonych przez Trybunał Stanu.
W zakresie spraw obywatelskich prezydent nadaje obywatelstwo polskie oraz wyraża zgodę na jego zrzeczenie się. Jest także najwyższym dysponentem orderów i odznaczeń państwowych, które przyznaje osobom szczególnie zasłużonym.
ZOBACZ: Najnowszy sondaż prezydencki. Mentzen czy Nawrocki - kto zaraz za Trzaskowskim?
W kwestiach o szczególnym znaczeniu prezydent może zwołać Radę Gabinetową, czyli spotkanie Rady Ministrów pod jego przewodnictwem. Choć Rada nie posiada kompetencji decyzyjnych właściwych dla rządu, jej celem jest omawianie kluczowych kwestii dotyczących funkcjonowania państwa.
Czytaj więcej