Nieuczciwe L4? ZUS ma nowe sposoby, by to sprawdzić
Według oficjalnych danych podawanych przez ZUS, w raporcie dotyczącym absencji chorobowej w 2023 r., ze zwolnienia lekarskiego ZUS ZLA (zwanego potocznie L4) każdego roku korzysta około 7,7 mln osób w Polsce. Ogólna liczba wystawionych zaświadczeń to prawie 27 milionów. Wraz z nią rośnie ilość kontroli przeprowadzanych przez ZUS. Czy za nadużywanie L4 grozi jakaś kara?
Jak informuje "Dziennik Gazeta Prawna", od 1 stycznia 2025 r., zgodnie z nowelizacją ustawy o świadczeniach pieniężnych, ZUS otrzymał nowe uprawnienia dotyczące kontroli zwolnień lekarskich. Specjalnie powołane zespoły kontrolerów mogą teraz sprawdzać miejsce pobytu osoby na L4, monitorować jej aktywność zawodową, a nawet analizować media społecznościowe. Przykładowo, jeśli pacjent przebywa na zwolnieniu lekarskim, ale publikuje w internecie zdjęcia z wakacyjnego wyjazdu, może spodziewać się przykrych konsekwencji.
Nieuczciwe L4 a konsekwencje ze strony ZUS i pracodawcy
Nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego może prowadzić do poważnych konsekwencji – zarówno finansowych, jak i zawodowych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej osoba ubezpieczona, która w czasie orzeczonej niezdolności do pracy wykorzystuje zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem lub w tym czasie wykonuje inną pracę zarobkową, traci prawo do zasiłku chorobowego na cały okres zwolnienia. ZUS może również zażądać zwrotu wypłaconego świadczenia.
ZOBACZ: Zmiany w L4 mogą wywołać lawinę zwolnień. Sprawdź, co się zmienia
Pracodawca natomiast może nałożyć na pracownika karę (w formie upomnienia, nagany lub kary pieniężnej) za naruszenie obowiązków pracowniczych. W przypadku powtarzających się nadużyć związanych ze zwolnieniami lekarskimi pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę.
Co wolno, a czego nie wolno robić w trakcie L4?
Na zwolnieniach lekarskich umieszczane są specjalne kody, na które wiele osób nie zwraca uwagi, choć mają ogromne znaczenie w przypadku niezapowiedzianej kontroli. Oto one:
● Kod 1 – pacjent musi przebywać w miejscu zamieszkania przez cały okres zwolnienia, z wyjątkiem krótkich wyjść do apteki, lekarza lub w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb, np. zakupów w najbliższym sklepie.
● Kod 2 – osoba na zwolnieniu nie ma obowiązku stałego przebywania w domu i może opuszczać miejsce zamieszkania, jeśli nie narusza to zaleceń lekarskich dotyczących rekonwalescencji. Należy jednak unikać aktywności mogących pogorszyć stan zdrowia.
ZOBACZ: L4 od psychiatry. Co wolno, a czego unikać?
Osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim nie może wykonywać żadnej działalności zarobkowej, w tym również pracy wykonywanej zdalnie, np. usług programistycznych. Zabronione są także wszelkie czynności sprzeczne z zaleceniami lekarza, które mogłyby opóźnić proces rekonwalescencji, m.in.:
● podejmowanie intensywnego wysiłku fizycznego,
● wykonywanie prac remontowych lub ogrodniczych,
● podróże rekreacyjne bez zgody lekarza (zwłaszcza w przypadku zwolnienia oznaczonego Kodem 1).
Lekarz wystawiający zwolnienie lekarskie może określić miejsce pobytu oraz dopuszczalne aktywności, np. konieczność ograniczenia wysiłku lub zalecenie codziennych spacerów. Podanie nieprawdziwego adresu przy wystawianiu zwolnienia może skutkować konsekwencjami w przypadku kontroli.
