Nagroda Nobla z chemii. Znamy nazwiska laureatów
Komitet Noblowski poinformował w środę, że tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie chemii zostali: Amerykanin David Baker oraz dwaj Brytyjczycy Demis Hassabis i John M. Jumper.
Królewska Szwedzka Akademia Nauk postanowiła przyznać Nagrodę Nobla 2024 w dziedzinie chemii trzem naukowcom.
David Baker otrzyma połowę nagrody, która wynosi 11 mln koron szwedzkich (4,2 mln zł). Drugą połową podzielą się Demis Hassabis i John M. Jumper.
Amerykanin został doceniony za projektowanie białek z użyciem metod obliczeniowych, a Brytyjczycy za przewidywanie trójwymiarowych struktur białek.
Dzięki badaniom tegorocznych noblistów z chemii możliwe jest między innymi tworzenie nowych białek, mających zastosowanie w leczeniu chorób, w szczepionkach, nanomateriałach, a także w lepszym zrozumieniu oporności bakterii na antybiotyki - wymienił Komitet Noblowski na swojej stronie internetowej.
ZOBACZ: Nagroda Nobla z fizyki 2024. Ogłoszono laureatów
W 2020 roku Demis Hassabis i John Jumper zaprezentowali model sztucznej inteligencji (AI) o nazwie AlphaFold2. Z jego pomocą byli w stanie przewidzieć strukturę prawie wszystkich z 200 mln białek, które udało się zidentyfikować naukowcom. Od czasu tego przełomu AlphaFold2 został wykorzystany przez ponad 2 mln ludzi ze 190 krajów. Dzięki ich badaniom możliwe staje się lepsze zrozumienie oporności bakterii na antybiotyki czy działanie enzymów rozkładających plastik.
Z kolei David Baker wykorzystał aminokwasy (podstawowy budulec białek) do zaprojektowania w 2023 roku cząsteczek nowych białek. Od tego czasu jego grupa badawcza projektowała jedno po drugim nowe białka, w tym takie, które mogą być wykorzystane jako leki, składniki szczepionek, nanomateriałów i jako małe czujniki.
Kim są tegoroczni nobliści?
David Baker, urodzony 6 października 1952 w Seattle (USA), jest profesorem na University of Washington. Uważa się go za pioniera obliczeniowych metod projektowania (jak również przewidywania) trójwymiarowych struktur białek z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Jest założycielem wielu form biotechnologicznych. O tym, jak ważną rolę odegrały jego badania w rozwoju medycyny, świadczy fakt, że w 2024 r. magazyn "Time" uznał go za jedną ze stu najbardziej wpływowych osób w dziedzinie zdrowia.
39-letni Brytyjczyk Demis Hassabis (ur. 27 lipca 1976) rozpoczynał karierę między innymi od projektowania i programowania gier komputerowych przy pomocy AI. Jest współzałożycielem m.in. brytyjsko-amerykańskiego laboratorium badawczego DeepMind (spółka zależna Google), zajmującego się sztuczną inteligencją. Doradza rządowi Wielkiej Brytanii w dziedzinie rozwoju technologii AI.
ZOBACZ: Nobel 2024. Nagroda z medycyny przyznana
John Michael Jumper urodził się w 1981 w Little Rock w USA. Wraz z Hassabisem, w laboratorium DeepMind, stworzył system sztucznej inteligencji AlphaFold - model, który pozwala z dużą dokładnością przewidywać struktury białek na podstawie sekwencji ich aminokwasów. W 2021 r. naukowe czasopismo "Nature" zaliczyło go do dziesiątki najbardziej "znaczących" osób w dziedzinie nauki. Obecnie pracuje w DeepMind w Londynie.
W 2023 roku Nagrodę Nobla z chemii otrzymali badacze pracujący w USA: Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus i Aleksiej Jekimow za odkrycie i syntezę kropek kwantowych - najmniejszych cząstek w nanotechnologii.
Jedyną polską noblistką w dziedzinie chemii jest Maria Skłodowska-Curie. Otrzymała nagrodę w 1911 r. za odkrycie polonu i radu. Wcześniej, w 1903 r otrzymała Nagrodę Nobla - z fizyki, wraz z mężem Pierre’em Curie i z Henrim Becquerelem, za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości.
Czytaj więcej