Jaki kolor ma czarna skrzynka w samolocie? Odpowiedź wcale nie jest oczywista

Wbrew temu, co sugerowałoby nazewnictwo, "czarna skrzynka" ma intensywną, jaskrawo pomarańczową barwę. Zdecydowano się na takie rozwiązanie, by ułatwić jej znalezienie w razie katastrofy lotniczej.

Taki kolor o wiele łatwiej dostrzec: zarówno w śniegu, w lesie, jak i na terenach pustynnych. Dlaczego więc nazywamy ją czarną? Jakie dane rejestruje i jak pomaga w wyjaśnianiu przyczyn wypadków? Oto najważniejsze fakty i mity związane z tym niezwykłym urządzeniem.

Najważniejsze informacje o samolotowych czarnych skrzynkach

Na początku warto wyjaśnić jej nazwę. Istnieje kilka teorii na ten temat. Jedna z nich sugeruje, że pierwsze rejestratory danych lotu, opracowane w latach 50. XX wieku, były czarne lub utrzymane w ciemnych tonacjach kolorystycznych.

Inna hipoteza mówi, że nazwa pochodzi od tego, że wnętrze urządzenia, gdzie znajdują się elektroniczne komponenty, jest zazwyczaj czarne. Niezależnie od tego, która wersja jest prawdziwa, termin "czarna skrzynka" tak mocno zakorzenił się w języku potocznym i w mediach, że trudno to teraz zmienić.

ZOBACZ: Takich strojów kąpielowych powinno się unikać. "Znikają" w wodzie

Co ciekawe, czarna skrzynka to nie jedno, a dwa oddzielne urządzenia. Pierwszym jest rejestrator danych lotu (FDR - Flight Data Recorder), który zapisuje parametry techniczne samolotu, takie jak prędkość, wysokość, kurs czy położenie klap. Drugim jest rejestrator rozmów w kokpicie (CVR - Cockpit Voice Recorder), rejestrujący dźwięki i rozmowy załogi. Oba urządzenia są kluczowe dla zrozumienia przebiegu lotu i ewentualnych przyczyn wypadków.

Jak działa czarna skrzynka?

Urządzenie jest zaprojektowane tak, by przetrwać nawet ekstremalne warunki. Jest dostosowane do wytrzymywania gigantycznych przeciążeń, skrajnie wysokich temperatur czy zanurzenia w wodzie. 

Może przetrwać uderzenie o ziemię z prędkością około 500 km/h i nacisk 3400 razy większy niż siła grawitacji. Dodatkowo jest odporna na ogień o temperaturze do 1100 stopni Celsjusza przez co najmniej 30 minut oraz na zanurzenie w wodzie na głębokości do 6000 metrów przez co najmniej 30 dni.

ZOBACZ: Wielki problem Boeinga. Najnowsze samoloty uziemione

Wewnątrz tej wytrzymałej obudowy znajdują się zaawansowane układy elektroniczne, które nieustannie zapisują dane z lotu. Rejestrator danych lotu (FDR) utrwala zazwyczaj od 88 do nawet 3000 różnych parametrów, w zależności od modelu i typu samolotu. 

Obejmują one m.in. prędkość, wysokość, kurs, położenie klap i lotek, ciśnienie w kabinie, temperaturę silników czy działanie systemów autopilota. Dane te są nadpisywane kilka razy na sekundę, tworząc dokładny obraz stanu samolotu w każdym momencie lotu.

Rejestrator rozmów w kokpicie (CVR) rejestruje dźwięki przez ostatnie dwie godziny lotu. Obejmuje to nie tylko rozmowy załogi, ale także sygnały dźwiękowe z przyrządów pokładowych czy odgłosy silników. Te informacje są bezcenne w rekonstrukcji ostatnich chwil przed ewentualnym wypadkiem i pomagają zrozumieć decyzje podejmowane przez pilotów.

Od aluminium do pamięci flash. Jak ewoluowały czarne skrzynki?

Pierwsze rejestratory danych lotu, opracowane w latach 50. XX wieku, wykorzystywały taśmę z... aluminium. Dane były na niej zapisywane mechanicznie, co ograniczało ilość informacji, jakie można było zarejestrować.

W latach 60. i 70. aluminium zostało zastąpione taśmą magnetyczną, podobną do tej używanej w kasetach audio. To znacznie zwiększyło pojemność rejestratorów i pozwoliło na zapisywanie większej ilości danych.

ZOBACZ: Samolot we Francji runął do morza. Pilot nie żyje

Prawdziwa rewolucja nastąpiła jednak wraz z wprowadzeniem pamięci półprzewodnikowych. Współczesne czarne skrzynki wykorzystują pamięć flash, podobną do tej w pendrive'ach czy kartach pamięci.

Ta technologia pozwala na zapisywanie ogromnych ilości danych bez żadnych części ruchomych, co zwiększa niezawodność urządzenia. Nowoczesne rejestratory mogą przechowywać dane z setek parametrów lotu, zapisywanych kilka razy na sekundę przez cały czas trwania lotu.

Kolejnym krokiem w ewolucji czarnych skrzynek jest technologia strumieniowania danych w czasie rzeczywistym. Niektóre linie lotnicze testują systemy, które przesyłają dane z rejestratora na ziemię w trakcie lotu, co może znacznie ułatwić lokalizację samolotu w przypadku wypadku nad oceanem. To rozwiązanie mogłoby zapobiec sytuacjom, kiedy poszukiwania wraku i czarnych skrzynek trwają miesiącami, jak to miało miejsce w przypadku lotu MH370 Malaysia Airlines.

Warto również wspomnieć o kwestiach prywatności związanych z czarnymi skrzynkami. Dostęp do danych z tych urządzeń jest ściśle regulowany przez przepisy lotnicze i może być wykorzystywany wyłącznie w celach badania wypadków lub poprawy bezpieczeństwa lotów.