Rekompensaty dla rolników za szkody wyrządzone przez ptaki – co musisz wiedzieć?

Dzikie ptaki niszą uprawy na polach rolników

Rolnicy coraz częściej zgłaszają problemy ze szkodami wyrządzonymi przez dzikie ptactwo. Łabędzie zjadające młody rzepak i uprawy warzyw, gęsi i czaple lubujące się w posiłkach z kukurydzy i grochu, żurawie i kormorany stołujące się w stawach hodowlanych – to tylko kilka przypadków, jakie odnotowano w ostatnich miesiącach w Polsce. Stado głodnych ptaków może przy jednej wizycie zniszczyć całe uprawy. A rolnikom nie pozostaje wtedy nic innego, jak przeorać pole i dokonać ponownych zasiewów.

W tej chwili poszkodowani nie mają zbyt wielu argumentów do walki z plagą ptaków. Uzyskanie zgody na odstraszanie metodą hukową lub biosoniczną nie należy do najprostszych. Jednocześnie w obecnym porządku prawnym, zgodnie z art. 126 ust 1 ustawy o ochronie przyrody, Skarb Państwa odpowiada wyłącznie za szkody wyrządzone przez: żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry. Niewiele więcej pomogą koła łowieckie, których odpowiedzialność dotyczy dzików, łosi, jeleni, danieli i saren.

ZOBACZ: Ceny pszenicy i kukurydzy – mamy nowe prognozy! Co czeka rolników?

Dramat sytuacji najlepiej oddają statystyki. Instytut Rybactwa Śródlądowego szacuje, że kormorany żerujące na jeziorach północno-wschodniej Polski zjadają rocznie blisko 1,2 tysiąca ton ryb, przy odłowie na poziomie około 1 tysiąca ton. Organizacje pozarolnicze z kolei podają, że dzikie ptactwo wyrządza szkody w uprawach na poziomie 50 milionów złotych rocznie!

Spotkanie w sprawie powołania grupy eksperckiej

Pierwsze próby wpisania w ustawę o ochronie przyrody rekompensat za szkody powodowane przez ptaki (kormorany, żurawie, dzikie gęsi, łabędzie i krukowate), datowane są na luty 2021 roku. Postulowane wtedy założenia zostały jednak odrzucone i dopiero w lipcu bieżącego roku nowy projekt wrócił do procedowania.

Oddzielne czynności podjęło Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W ślad za pismem izby rolniczej dotyczącym uregulowania problemu szkód wyrządzanych przez ptaki zorganizowano spotkanie, na które zaproszono przedstawicieli:

• Krajowej Rady Izb Rolniczych (KRiR),
• Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ),
• Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ).

Celem posiedzenia było powołanie grupy eksperckiej zajmującej się wypracowaniem skutecznych rozwiązań, w zakresie szacowania szkód i wysokości wypłat odszkodowań. W skład nowej jednostki mieli wejść przedstawiciele rolników oraz administracji i instytutów naukowych. Ostatecznie grupę udało się utworzyć 25 maja 2023 roku.

ZOBACZ: Kontrowersyjny preparat z zezwoleniem na kolejne 10 lat? Trwają prace KE

Ustalenia spotkania grupy eksperckiej

Spotkanie grupy eksperckiej odbyło się 22 czerwca 2023 roku. Uczestniczyli w nim przedstawiciele:

• MKiŚ,
• GDOŚ,
• Instytutu Ekonomiki Rolnictwa,
• Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy,
• Instytutu Technologiczno – Przyrodniczego – Państwowy Instytut Badawczy.

W efekcie debat przygotowano propozycje rozwiązań za straty w uprawach na gruntach rolnych spowodowanych przez działanie łabędzi, gęsi lub żurawi. Odszkodowania uzyskają także hodowcy ryb z tytułu żerowania kormoranów. Wysokość rekompensat będzie ustalana na podstawie stawek ryczałtowych (złotówki za hektar). Szczegóły decyzji prezentują się następująco:

• Szkody wyrządzone przez ptaki roślinożerne miałby oceniać specjalnie do tego powołany zespół. W jego skład weszliby przedstawiciele ośrodka doradztwa rolniczego i wojewódzkiej izby rolniczej oraz sam poszkodowany.
• Szkody wyrządzone przez kormorana byłyby wyceniane z uwzględnieniem miejsca występowania ptaka w okresie lęgowym i pozalęgowym oraz jego liczebności w tym okresie, powierzchni gruntów pod stawami rybnymi, oraz ustalonej stawki rekompensaty.

Pismo z dnia 20 września 2023 roku nie precyzuje, kiedy nowe wytyczne miałyby zacząć obowiązywać. MRiRW deklaruje jednak, że podejmuje starania, aby wypłaty rekompensat za szkody wyrządzane przez ptaki mogły zacząć funkcjonować już w 2024 roku.