Rozdano Antynoble 2023. Jest polski akcent
"Dlaczego tak wielu naukowców liże skały" - to właśnie to zagadnienie rozwikłane przez profesora polskiego pochodzenia, Jana Zalasiewicza zyskało uznanie jury Ig Nobla. Gremium nagradza autorów badań, "które najpierw sprawiają, że ludzie się śmieją, a potem myślą". Wyróżnienia zostały wręczone podczas internetowej ceremonii.
Nagrody Nobla mają swoją humorystyczną alternatywę - są nią Ig Noble (ang. ignoble, czyli niegodziwy). Nagrody przyznaje się za pozornie mniej poważne badania, które jednak pobudzają myślenie i tłumaczą pewne zjawiska, którymi "poważna" nauka nie zajmuje się na co dzień.
W tegorocznej, 33. już edycji - po raz kolejny zorganizowanej online - rozdano nagrody w dziesięciu dziedzinach. Jednym z nagrodzonych jest prof. Jan Zalasewicz - urodzony w Manchesterze naukowiec polskiego pochodzenia, którego rodzice podczas II wojny światowej wydostali się z Syberii z armią Andersa.
Uczony został uhonorowany w kategorii "chemia i geologia", za rozwikłanie zagadki, dlaczego wielu naukowców lubi lizać skały.
WIDEO: Rozdano Antynoble 2023. Jest polski akcent
"Miło widzieć zainteresowanie"
Badacz kieruje Grupą Roboczą do spraw Antropocenu na Uniwersytecie w Leicester. - To była niespodzianka. Ale miło jest widzieć zainteresowanie starymi metodami terenowymi geologii - powiedział w rozmowie z PAP prof. Zalasewicz. Pierwotnie jego tekst wydrukowano w "The Paleontological Association Newsletter".
ZOBACZ: Antynoble rozdane, wyróżniona m.in. maszyna do zmiany pieluch. Tryliony dolarów dla nagrodzonych
Geolog wskazywał w nim, że lizanie skał "jest oczywiście częścią arsenału technik sprawdzonych przez geologów i paleontologów, bardzo pomocnych w terenie".
- We wspomnianym artykule pisałem, że ok. 200 lat wstecz niektórzy geolodzy używali takiej metody, aby pomagać sobie w pracy i identyfikować skały poprzez ich smak. Różne minerały i skały mają bowiem specyficzny smak - tłumaczy laureat Ig Nobla.
Teraz na jego konto wpłynie 10 bilionów dolarów... Zimbabwe, czyli w przeliczeniu zawrotne cztery dolary amerykańskie.
Warto podkreślić, że Nagrody Ig Nobla laureatom wręczyli prawdziwi laureaci Nagrody Nobla: Frances Arnold (chemia 2018), Marty Chalfie (chemia 2008), Peter Doherty (fizjologia lub medycyna 1996), Esther Duflo (ekonomia 2019), Jerry Friedman (fizyka 1990), Wolfgang Ketterle (fizyka 2001), Eric Maskin (ekonomia 2007), Ardem Patapoutian (fizjologia lub medycyna 2021), Al Roth (ekonomia 2012), Rich Roberts (fizjologia lub medycyna 1993) i Barry Sharplessa (chemia 2001 i chemia 2022).
Nagroda za toaletę
Literackiego Ig Nobla otrzymali Chris Moulin (Francja), Nicole Bell (Wielka Brytania), Mericie Turunen (Finlandia), Arina Baharin (Malezja) i Akira O’Connor (Wielka Brytania/USA) za zbadanie wrażeń, jakie odczuwają ludzie, gdy powtarzają jedno słowo wiele, wiele, wiele, wiele, wiele, wiele, wiele razy.
W dziedzinie inżynierii mechanicznej Te Faye Yap (USA/Malezja), Zhen Liu(Chiny), Anoop Rajappan (Indie) oraz Trevor Shimokusu i Daniel Preston (USA) zostali nagrodzeni za ożywienie martwych pająków dla wykorzystania jako mechaniczne narzędzia chwytające.
Nagrodę w dziedzinie zdrowia publicznego zdobył Seung-min Park (Korea Południowa/USA) za wynalezienie wyrafinowanej toalety Stanford – urządzenia wykorzystującego różnorodne technologie, w tym - paska testowego do analizy moczu, komputerowego systemu wizyjnego do analizy defekacji, kamery identyfikacyjnej, rozpoznającej daną osobę od tyłu i łącze telekomunikacyjne – do monitorowania i szybkiej analizy substancji wydalanych przez człowieka.
Nagrodzeni w dziedzinie komunikacji zostali María José Torres-Prioris, Diana López-Barroso, Estela Camara, Sol Fittipaldi, Lucas Sedeno, Agustín Ibánez, Marcelo Berthier i Adolfo García za badanie aktywności umysłowej osób, które są ekspertami w mówieniu wstecz.
Nagrodę w dziedzinie medycyny za nowatorskie wykorzystanie zwłok otrzymali Christine Pham, Bobak Hedayati, Kiana Hashemi, Ella Csuka, Tiana Mamaghani, Margit Juhasz, Jamie Wikenheiser i Natasha Mesinkovska. Sprawdzili, czy w każdym z dwóch nozdrzy danej osoby znajduje się taka sama liczba włosów (eksperymenty na osobniku żywym mogłyby być nieco bolesne).
Inni nagrodzeni
Nagroda w dziedzinie nauk o żywieniu przypadła Japończykom (Homei Miyashita i Hiromi Nakamura) - za eksperymenty, mające na celu ustalenie, w jaki sposób naelektryzowane pałeczki i słomki do napojów mogą zmieniać smak jedzenia.
Jeśli chodzi o dziedzinę edukacji - Katy Tam, Cyanea Poon, Victoria Hui, Wijnand van Tilburg, Christy Wong, Vivian Kwong, Gigi Yuen i Christian Chan zostali nagrodzeni za metodyczne badanie nudy nauczycieli i uczniów. Doszli oni do wniosku, że samo przewidywanie nudy zaostrza jej występowanie na wykładach. Tytuł ich publikacji brzmi: "Nuda rodzi nudę: badanie na próbie doświadczeń na temat wpływu nudy nauczycieli na nudę i motywację uczniów".
Nagrodzeni w dziedzinie fizyki Bieito Fernández Castro, Marian Pena, Enrique Nogueira, Miguel Gilcoto, Esperanza Broullón, Antonio Comesana, Damien Bouffard, Alberto C. Naveira Garabato i Beatriz Mourino-Carballido zmierzyli, jak aktywność seksualna dużych ławic ryb podczas tarła wpływa na mieszanie się wody w oceanie.
W dziedzinie psychologii na nagrodę trzeba było czekać ponad pół wieku. W roku 1969 Stanley Milgram, Leonard Bickman i Lawrence Berkowitz (USA) przeprowadzili na ulicy miasta eksperyment, aby sprawdzić, ilu przechodniów zatrzymuje się, by spojrzeć w górę, gdy widzą nieznajomych patrzących w górę.
Czytaj więcej