TK: Zatrzymanie prawa jazdy za prędkość niezgodne z konstytucją
Trybunał Konstytucyjny we wtorek oświadczył, że odbieranie prawa jazdy za przekroczenie prędkości powyżej 50 km/h w terenie zabudowanym lub w przypadku przewożenia osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym jest niezgodne z konstytucją. Wyjaśniamy, o jaki przepis chodzi.
Chodzi o przepis wprowadzony nowelizacją Kodeksu karnego z 20 marca 2015 r., zgodnie z którym decyzja starosty jest wydawana wyłącznie na podstawie informacji organu kontroli ruchu drogowego.
Zatrzymanie prawa jazdy. Zmiana przepisów
Wniosek o zbadanie konstytucyjności przepisów ustawy o kierujących pojazdami skierowała do Trybunału Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska.
Jak wskazuje Manowska, organ który wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy nie prowadzi własnych ustaleń dotyczących faktu przekroczenia przepisów w ruchu drogowym. Bazuje jedynie na przekazanej mu informacji, która ma charakter dokumentu urzędowego. To właśnie tutaj Manowska wskazuje nieprawidłowość.
Jak podkreśla prezes SN, osoba, której zostało zatrzymane prawo jazdy, jest wówczas pozbawiona jakiejkolwiek możliwości kwestionowania prawidłowości pomiaru prędkości stwierdzonego przez organ kontroli ruchu drogowego.
Pomiar prędkości. Jakie czynniki wpływają na wynik?
W wniosku zauważono też, że na prawidłowość pomiaru prędkości pojazdu przez radar ma wpływ wiele czynników. Wśród nich możemy wymienić chociażby: sposób usytuowania radarów przy drodze, profesjonalizm obsługującego czy natężenie ruchu.
"Relatywnie często nieprawidłowe pomiary prędkości wynikają z tzw. podwójnego odbicia fal od ruchomego obiektu, z dokonywania pomiaru na tle metalowego ogrodzenia - jak również zwłaszcza w przypadku znacznego natężenia ruchu - dokonywania czynności nie dość celnie lub selektywnie" - czytamy we wniosku.
Stwierdzane nieprawidłowości dotyczą także pomiaru prędkości dokonanego przy użyciu wideorejestratora zamontowanego w pojeździe użytkowanym przez służbę zajmującą się ochroną bezpieczeństwa ruchu drogowego.
"Wszystkie tego rodzaju wątpliwości mogłyby zostać rozstrzygnięte w każdej konkretnej sprawie przez sąd karny, posiadający stosowne doświadczenie i właściwe instrumentarium proceduralne" - czytamy dalej.
Zatrzymanie prawa jazdy niekonstytucyjne?
Jak wskazuje z kolei Prokurator Generalny w swoim stanowisku z czerwca 2022 r. w niniejszej sprawie istotne znaczenie mają: prawa do sądu, prawo do odpowiednio ukształtowanej i rzetelnej procedury sądowej zgodnej z wymogami sprawiedliwości i jawności.
Jak procedura zatrzymania prawa jazdy wyglądała do tej pory? Jak tłumaczy Prokurator Generalny w przypadku ujawnienia przez policjanta czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym funkcjonariusz zobowiązany był do zatrzymania wydanego w kraju prawa jazdy za pokwitowaniem.
Następnie starosta był zobowiązany do zatwierdzenia owej czynności materialno-technicznej poprzez wydanie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy i nadaniu jej rygoru natychmiastowej wykonalności. Na wydanie tej decyzji ustawodawca przewidział 21 dni.
Jeżeli dana osoba kierowała pojazdem pomimo decyzji administracyjnej, starosta wydaje kolejną decyzję o przedłużeniu zatrzymania prawa jazdy na 6 miesięcy.
- Starosta nie dokonuje samodzielnie ustaleń faktycznych co do rzeczywistego przebiegu zdarzenia. Jest związany treścią informacji organu kontroli ruchu drogowego. Treść informacji funkcjonariusza policji korzysta ze swoistego domniemania prawdziwości, które nie może być przez stronę podważone w toku postępowania administracyjnego ws. zatrzymania prawa jazdy - mówił w uzasadnieniu wtorkowego wyroku Trybunały Konstytucyjnego sędzia sprawozdawca Piotr Pszczółkowski.
Czytaj więcej