RPO: zbyt dużo publicznych instytucji ma dostęp do danych osób zaszczepionych przeciw COVID-19

Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek przyznał, że ma wątpliwości, czy udostępnianie danych o statusie szczepienia przeciw COVID-19 dwudziestu publicznym podmiotom jest "konieczne, uzasadnione i niezbędne w demokratycznym państwie".

Prof. Wiącek poprosił więc Jana Nowaka, prezesa Urzędu Ochrony Danych, by przeanalizował przepisy w tej sprawie i zbadał okoliczności, w jakich dziennikarze dowiedzieli się o szczepieniach znanych osób.

Gdzie trafiają dane osób zaszczepionych? Prof. Wiącek wylicza

RPO przypomniał, że katalog podmiotów, które mogą mieć dostęp do takich informacji, jak status szczepienia, jest zamknięty. Jak dodał, dane osób niezaszczepionych przeciw COVID-19 mogą być udostępniane ze specjalnej platformy elektronicznej tylko aby poinformować je, iż mogą przyjąć preparat.

ZOBACZ: Koronawirus. Niemcy ściągają Paxlovid. Producentem leku przeciw COVID-19 jest Pfizer

Przypomniał jednak, iż informacje o osobach, które przyjęły szczepionkę (imię i nazwisko, wiek, płeć, adres, numer PESEL, dane kontaktowe oraz inne) mogą być - zgodnie z rządowym rozporządzeniem - "przekazywane do systemu teleinformatycznego (...) w celu zapewnienia możliwości weryfikowania posiadania przez daną osobę statusu osoby zaszczepionej" przeciw koronawirusowi.

Podmiotami mogącymi uzyskać takie dane, są m.in. Państwowa Inspekcja Sanitarna, Narodowy Fundusz Zdrowia, ZUS, KRUS, policja, straż graniczna, CBA, Krajowa Administracja Skarbowa, straż pożarna, Wojska Obrony Terytorialnej czy Poczta Polska, a więc "operator pocztowy obowiązany do świadczenia usług powszechnych". Ich pełną listę publikujemy na końcu tego artykułu.

RPO o medialnych informacjach ws. szczepień osób publicznych

Rzecznik Praw Obywatelskich uściślił, że wspomniane instytucje - zgodnie z prawem - mogą korzystać z informacji, czy jesteśmy zaszczepieni "w celu realizacji ich zadań ustawowych lub statutowych lub zadań związanych z prowadzeniem działań dotyczących przeciwdziałania epidemii wywołanej zakażeniami wirusem SARS-CoV-2".

"Ponadto również Narodowy Fundusz Zdrowia może udostępnić dane osoby poddanej szczepieniu świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej w celu realizacji przez świadczeniodawcę ustawowych zadań oraz wydawania zaświadczenia potwierdzającego zaszczepienie" - stwierdził RPO.

Prof. Wiącek zauważył, że dostępu do danych wrażliwych, jak status szczepienia, nie mają media. Jak jednocześnie dodał, "trudno winić dziennikarzy, którzy - wykorzystując brak odpowiednich zabezpieczeń w systemach teleinformatycznych - dotarli do takich informacji".

ZOBACZ: Słowacja. Rząd znosi restrykcje. Wejście do restauracji czy na siłownię bez paszportów covidowych

"Należy założyć, że czynili to w interesie publicznym, by skonfrontować deklaracje osób publicznych co do akcji szczepień z ich decyzjami. Jak wynika z artykułów, dziennikarze poinformowali o tym Ministerstwo Zdrowia, łącznie z tym, jak udało im się dotrzeć do takich informacji. Nie zmienia to jednak faktu naruszenia poufności danych" - ocenił.

Prof. Wiącek: obywatele nie mają jasnych informacji, co dzieje się z ich danymi

Rzecznik powołał się też na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym "ograniczenia praw i wolności mogą być wprowadzane jedynie w sytuacji, gdy okaże się to 'konieczne w demokratycznym państwie'".

Ponadto prof. Wiącek przypomniał, iż TK nakazał za każdym razem badać, czy za pomocą danego ograniczenia uda się osiągnąć zamierzone skutki, czy jest ono "niezbędne dla ochrony interesu publicznego" i czy jego efekty "pozostają w proporcji do ciężaru nałożonego na obywatela".

"Niezachowanie koniecznej proporcjonalności, bądź stwierdzenie, że przyjęte ograniczenie jest w niepotrzebny sposób nadmierne, skutkować może niekonstytucyjnością danej regulacji" - przypomniał Rzecznik Praw Obywatelskich.

ZOBACZ: Jacek Kurski: KPRM nie ma najmniejszego wpływu na kierownictwo TVP

W jego ocenie, obecne przepisy "nie dają obywatelom jasnych informacji dotyczących tego, co dzieje się z ich danymi", a także "jakim organom i służbom są one udostępnianie". Dodał, że Polacy nie wiedzą też, iż informacje o nich mogą być "modyfikowane" przez "organy i służby".

Instytucje mające dostęp do danych osób zaszczepionych przeciw COVID-19

Prof. Marcin Wiącek zapytał ponadto Jana Nowaka, czy - "mając na uwadze fakt, że prace nad rozporządzeniem rządu prowadzono z pominięciem uzgodnień, opiniowania, konsultacji publicznych oraz komisji prawniczej -UODO "analizował te regulacje".

"Pilność zmian uzasadniano obliczem pandemii" - uznał prof. Wiącek, dodając, że informację o swoich wątpliwościach i uwagach wobec przekazywania danych o szczepieniach przekazał premierowi Mateuszowi Morawieckiemu oraz ministrowi zdrowia Adamowi Niedzielskiemu.

Zgodnie z komunikatem RPO, dane osób zaszczepionych przeciw COVID-19 przekazywane są:

1)    organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej, 
2)    Narodowemu Funduszowi Zdrowia, 
3)    Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, 
4)    Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, 
5)    Narodowemu Instytutowi Zdrowia Publicznego PZH - Państwowemu Instytutowi Badawczemu, 
6)    Narodowemu Instytutowi Kardiologii Stefana Kardynała Wyszyńskiego - Państwowemu Instytutowi Badawczemu w Warszawie, 
7)    wojewodom, 
8)    policji, 
9)    Straży Granicznej, 
10)    Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 
11)    Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, 
12)    Krajowej Administracji Skarbowej, 
13)    Państwowej Straży Pożarnej, 
14)    Służbie Ochrony Państwa, 
15)    Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, 
16)    Żandarmerii Wojskowej, 
17)    Wojskom Obrony Terytorialnej, 
18)    Systemowi Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego, 
19)    ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji, 
20)    operatorowi pocztowemu obowiązanemu do świadczenia usług powszechnych.

WIDEO: Były prezydent o polityku PiS. "Nie chcę chwalić, ale obserwuję"