Szwecja. Rekordowa liczba ofiar strzelanin. Nowe zjawisko "gangfluencer"
W roku 2021 liczba ofiar śmiertelnych porachunków gangów utrzymała się na rekordowym poziomie. W Goeteborgu od kul z rąk 17-latka zginął policjant, w Sztokholmie przypadkowo ranne zostały bawiące się kilkuletnie dzieci. Od stycznia zaostrzone zostaną kary dla nieletnich.
Do końca grudnia w Szwecji w wyniku ponad 330 strzelanin zginęło co najmniej 47 osób, tyle samo, ile w 2020 roku, a ponad 110 zostało rannych. Pełne dane zostaną jednak zaktualizowane w połowie stycznia.
Największe poruszenie wywołała śmierć 33-letniego policjanta, który pod koniec czerwca został zastrzelony w Goeteborgu przez 17-letniego imigranta z Afryki podczas patrolowania na skuterze dzielnicy Biskopsgarden. Sprawca uciekł na elektrycznej hulajnodze, a broń, z której oddał strzały, została uznana za wojskową. Nastolatek został zatrzymany dwa dni później. W listopadzie został skazany na osiem lat więzienia.
Pogrzeb policjanta zgromadził tłumy. Mężczyzna służył wcześniej w wojsku, był uczestnikiem misji wojskowej w Mali, gdzie walczył z terrorystami. Rodzinie zamordowanego skazany ma zapłacić odszkodowanie.
"Gangfluencer"
Inna głośna strzelanina miała miejsce w połowie lipca w miejscowości Flemingsberg na przedmieściach Sztokholmu, gdzie przypadkowo postrzelono bawiące się rodzeństwo, pięcioletnią dziewczynkę i jej sześcioletniego brata.
ZOBACZ: Szwecja. 13-latek podejrzany o udział w strzelaninie, to najmłodszy uczestnik walki gangów
Natomiast na początku listopada w wyniku egzekucji śmierć od serii kul poniósł w pobliżu swojego miejsca zamieszkania w dzielnicy Hammarny Sjoestard w Sztokholmie popularny w Szwecji raper 19-letni Einar. W tekstach jego piosenek i na teledyskach bohaterami byli gangsterzy, gloryfikuje się tam także ubrania drogich marek, broń oraz narkotyki.
Rada Języka Szwedzkiego wśród nowych słów, jakie weszły do użytku w 2021 roku, wyróżniły wyraz "gangfluencer" - od "gang" oraz "influencer", oznaczające osobę związaną ze środowiskiem przestępczym, która wykorzystuje do promocji gangsterskiego stylu życia media społecznościowe. W Szwecji miała miejsce debata, czy utwory popularnych nastoletnich raperów z przedmieść, wychwalających przemoc, powinny być promowane i grane w publicznych mediach.
Statystyki dotyczące sprawców strzelanin w Szwecji
Dziennik "Dagens Nyheter" w opublikowanej w grudniu analizie dowiódł, że sprawcami strzelanin w Szwecji są głównie młodzi mężczyźni, często z Bliskiego Wschodu. Większość z nich nie ukończyła szkoły podstawowej, a wielu wywodzi się z rodzin z kryminalną przeszłością.
Według gazety zdecydowana większość posługujących się bronią przestępców to mężczyźni (97 proc.), przede wszystkim w wieku 18-24 lat, choć są też 15-latkowie.
ZOBACZ: Szwecja. Nowa minister administracji w przeszłości hailowała
Osoby mające inne niż szwedzkie pochodzenie są wyraźnie nadreprezentowane. 85 proc. podejrzanych urodziło się w innym kraju lub miało przynajmniej jednego rodzica cudzoziemca. W szwedzkim społeczeństwie grupa urodzonych poza Szwecją lub osób mających co najmniej jednego rodzica z innego kraju wynosi 34 proc.
Z analizy wynika, że większość sprawców strzelanin, 62 proc., pochodzi z Bliskiego Wschodu albo Rogu Afryki (Somalia, Erytrea, Etiopia). Są wśród nich imigranci z Iraku, Syrii, byłej Jugosławii oraz Turcji.
Raport policji
Policja w podsumowaniu 2021 roku zwróciła uwagę, że walki gangów miały miejsce przede wszystkim w Sztokholmie, gdzie w wyniku strzelanin zginęły 24 osoby. Niebezpiecznie było także w mniejszych miastach, m.in. w 110 tysięcznym Linkoepingu zastrzelonych zostało pięć osób. W poprzednich latach arenami walk zwaśnionych grup były głównie: Goeteborg oraz Malmoe.
Z raportu stołecznej policji wynika, że w Sztokholmie zorganizowaną przestępczością zajmuje się 1,5 tys. osób, w 98 proc. są to mężczyźni. Przeciętna grupa przestępcza ma ok. 20 członków w wieku od 14 do 77 lat. Dominują w nich jednak osoby mające 21-28 lat.
Dwie trzecie z istniejących w 2021 roku 52 grup zdefiniowano jako lokalne, charakteryzujące się "widoczną przestępczością" oraz "mające wpływ na miejscową społeczność". Utrzymują się one z handlu narkotykami i wywierają presję na lokalnych przedsiębiorców. Do działalności przestępczej rekrutują bawiących się na podwórkach nastolatków.
ZOBACZ: Szwecja: szef gangu zastrzelony w hotelowej recepcji
Według raportu połowa gangów na stałe wykorzystuje osoby mające mniej niż 16 lat. "Małoletni są atrakcyjni ze względu na niższe kary i ograniczone możliwości stosowania wobec nich środków przymusu, dlatego wykorzystuje się ich do dystrybucji narkotyków oraz przestępczości z użyciem przemocy" - wskazano.
Aby opanować sytuację w Sztokholmie komendant główny policji zdecydował o przeniesieniu w 2022 roku do stolicy mundurowych z innych regionów Szwecji.
Od 1 stycznia 2022 roku po wielu latach politycznej debaty w Szwecji przestaje obowiązywać tzw. specjalny rabat przy wymierzaniu kar dla przestępców mających mniej niż 21 lat w przypadku wymierzenia kary za zabójstwo, napad, gwałt, czy nielegalnego posiadania broni. Gdyby 17-latek, który zastrzelił policjanta w Goeteborgu był sądzony jak dorosły, zamiast ośmiu lat więzienia otrzymałby karę dożywocia.
