Tydzień noblowski. Świat pozna tegorocznych laureatów najważniejszych nagród
Rozpoczyna się tydzień noblowski. Komitety w Sztokholmie i Oslo w kolejnych dniach ogłoszą laureatów prestiżowych nagród w sześciu dziedzinach. W poniedziałek świat poznał pierwszych nagrodzonych - Amerykanin David Julius oraz Ormianin Ardem Patapoutian zostali laureatami z medycyny i fizjologii za odkrycie receptorów komórkowych odpowiedzialnych za odczuwanie dotyku, ciepła i zimna.
Pochodzący z Armenii Ardem Patapoutian, pracując w Scripps Research w La Jolla (Kalifornia, USA), wykorzystał komórki wrażliwe na ucisk, aby odkryć nową klasę receptorów reagujących na bodźce mechaniczne (nadano im nazwę Piezo), obecnych w skórze i narządach wewnętrznych.
- Jesteśmy tak głęboko zatopieni w walce z chorobami, że zapominamy się zachwycać tym, co pozwala nam lepiej poznać świat i organizm człowieka. Oczywiście walka z chorobami jest rzeczą konieczną i oczekiwaną, ale gdyby nie badania wielkich fizjologów, genetyków, biochemików, którzy zajmują się naukami podstawowymi - dzisiejszej medycyny by nie było – tak prof. Anna Kostera-Pruszczyk skomentowała w rozmowie z PAP werdykt Komitetu Noblowskiego.
ZOBACZ: Fundacja Noblowska: laureaci Nagrody Nobla znów otrzymają medale i dyplomy w swoich krajach
Amerykanin David Julius z University of Calfornia (San Francisco) zastosował kapsaicynę (związek chemiczny odpowiedzialny za ostry, piekący smak papryki chili) do zidentyfikowania receptorów (nazwanych TRPV1) w zakończeniach nerwów w skórze, które reagują na ciepło.
Używając mentolu Patapoutian i Julis niezależnie od siebie zidentyfikowali receptor TRPM8, które ulegają aktywacji pod wpływem zimna.
Komentując przyznanie Nagrody Nobla, naukowcy zebrani w poniedziałek w Centrum Dialogu i Współpracy UW przypomnieli, że zmysły węchu, smaku i dotyku są nieodłącznym elementem naszego życia.
- Pozbawieni któregoś z nich, tracimy samodzielność. Nasz organizm jest szczególnie uzależniony od odczuwania temperatury i dotyku, bo to przekłada się nie tylko na to, że unikamy środowiskowych niebezpieczeństw, ale to są bodźce, które stymulują reakcje fizjologiczne. Potrafimy doskonale adaptować się do zmiany temperatury właśnie dzięki istnieniu takich receptorów – powiedział prof. Jacek Malejczyk, kierownik Katedry i Zakładu Histologii i Embriologii WUM. Sprecyzował, że nagroda została przyznana za identyfikację receptorów.
Uzasadnienie Komitetu Noblowskiego
- Nasza zdolność do odczuwania ciepła, zimna i dotyku jest kluczowa dla przeżycia oraz stanowi podstawę naszych interakcji z otoczeniem" – napisał Komitet Noblowski w uzasadnieniu do swojej decyzji.
Laureaci podzielą się po równo nagrodą w wysokości 10 mln koron szwedzkich (980 tys. euro).
Wcześniej spekulowano, że wspomniany laur może trafić do dr Kataliny Kariko, biochemiczki z BioNTech oraz prof. Drew Weissmana z uniwersytetu w Pensylwanii - twórców technologii mRNA, wykorzystywanej przy produkcji szczepionek przeciw Covid-19.
Tydzień noblowski
We wtorek Królewska Szwedzka Akademii Nauk wskaże laureata w dziedzinie fizyki, a w środę - z chemii. W czwartek poznamy nazwisko tegorocznego laureata literackiej Nagrody Nobla.
ZOBACZ: Nobel 2020 z chemii za opracowanie potężnej technologii edycji genów u ludzi
W piątek uwaga świata skierowana zostanie na Oslo, gdzie tradycyjnie norweski komitet przyzna Pokojową Nagrodę Nobla. W tym roku napłynęło ponad trzysta zgłoszeń, z czego większość dotyczy pojedynczych osób i niemal stu organizacji.
Jest to trzecia największa liczba kandydatów w historii. Laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii poznamy w poniedziałek 11 października w Sztokholmie.
Czytaj więcej