Strategia Demograficzna 2040. Elastyczność pracy dla rodziców i ochrona przed zwolnieniem

Ogłoszenie projektu Strategii Demograficznej 2040 odbyło się w ogrodzie przed Zamkiem Ujazdowskim w Warszawie. W konferencji brali udział premier Mateusz Morawiecki, minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg oraz wiceminister, pełnomocnik rządu ds. polityki demograficznej Barbara Socha.

 

ZOBACZ: Alarmujące dane GUS. Demograficzna katastrofa w Polsce

 

Jak mówił szef rządu "rodzina to taki mikrokosmos", małe społeczeństwo. - Od tego, jak w rodzinie dzieci są wychowywane zależy później przyszłość społeczeństwa. W rodzinie uczymy się odróżniać dobro od zła, uczymy się odpowiedzialności, cierpliwości i dlatego im więcej polskich rodzin szczęśliwych, tym bardziej szczęśliwa Polska w przyszłości - stwierdził premier.

"Może nastąpić paraliż w systemie emerytalnym"

Podkreślał, że Polska i w ślad za tym Europa powinny wzmacniać się demograficznie; jednak, aby tak się działo, niezbędne jest wsparcie rodzin.

 

- My wsparcie polskich rodzin, jako PiS, mamy w naszym kodzie genetycznym - zapewnił zwracając uwagę, że od 2015 r. rodziny są wzmacniane w wymiarze materialnym, kulturowym i społecznym. - Robimy to właściwie na wszystkich możliwych polach - wskazał.

 

Zaznaczył jednocześnie, że ciągle "mamy niedosyt". - Stale widzimy, że jeżeli tu i teraz, dzisiaj w Strategii Demograficznej 2040 nie zaadresujemy kilku podstawowych obszarów, nie wzmocnimy wsparcia państwa dla rodzin, to za dekadę lub dwie nastąpi zapaść, paraliż w systemie emerytalnym, spowolnienie wzrostu gospodarczego i po prostu Polacy nie będą mogli realizować swoich ambicji, aspiracji tutaj w Polsce - ocenił szef rządu. 

"Oczko w głowie"

Premier podkreślił, że rodzina jest oczkiem w głowie rządu i centrum uwagi polityki Polskiego Ładu.

 

- Będziemy robili wszystko, by bardzo wiele innych strategii, innych polityk - ta podatkowa, ta mieszkaniowa, ta związana z programem rolnym, z cyfryzacją, ze służbą zdrowia - żeby one wszystkie zbiegały się w jednym punkcie o nazwie "wsparcie dla polskich rodzin" - powiedział szef rządu.

 

Premier przypomniał sondażowe dane, które mówią o tym, że ok. 45 proc. Polaków chce mieć trójkę lub więcej dzieci, a 98 proc. chce mieć dzieci w ogóle.

 

- To bardzo dużo i widać, że to podglebie jest przygotowane, ale żeby na tym podglebiu wyrosła rodzina z dwójką, trójką, czwórką i więcej dziećmi, to jeszcze bardziej chcemy wzmocnić nasze działania po stronie państwa - zapewnił Morawiecki.

 

- Ułatwienie życia polskim rodzinom, to dla nas warunek sine qua non, warunek nieodzowny całej polityki gospodarczej i polityki społecznej państwa polskiego - podkreślił premier.

Rodzicielski kapitał opiekuńczy

Marlena Maląg powiedziała, że "rodzina i budowanie państwa polskiego opartego na szczęśliwych rodzinach" jest w centrum uwagi rządu.

 

- Te działania zostały już przez nas rozpoczęte. To przede wszystkim podniesienie godności polskich rodzin poprzez programy, które realizujemy od 2015 r., a więc "Rodzina 500 plus", "Dobry Start", program "Mama 4 plus", ale także programy opiekuńcze takie jak "Maluch Plus". To wsparcie dla rodzin się cały czas rozwija - podkreśliła Maląg.

 

Oceniła, że "strategia demograficzna jest wyzwaniem, gdyż polityka demograficzna nie jest działaniem jednej kadencji". - To musi być stabilne kompleksowe działanie, które przede wszystkim zabezpieczy i da bezpieczeństwo polskim rodzinom i to staramy się robić - zapewniła.

 

Wyjaśniła też, że polityka prorodzinna rządu wynika z danych, które pokazują konkretne potrzeby rodzin. - (Są to) te wyzwania, jakie polskie rodziny stawiają przed nami i te potrzeby, aby je zaspokoić, a więc zarówno polityka mieszkaniowa, polityka podatkowa, stabilna praca, ale także opieka nad dziećmi do lat trzech. One przede wszystkim znalazły swoje odzwierciedlenie w Polskim Ładzie. Jesteśmy w pełni gotowi i przygotowani do realizowania działań konkretnych, a wiec mieszkań z zagwarantowanym wkładem własnym przez państwo, (...) umarzanie tego wkładu w zależności od tego jak będzie się rodziło drugiej i kolejne dziecko, ale także plan bonu mieszkaniowego, który już bardziej jest adresowany dla rodzin wielodzietnych - wyliczała minister.

 

Powiedziała też, że całkowicie nowym instrumentem "w zakresie opieki" będzie "rodzicielski kapitał opiekuńczy" - 12 tys. zł, które będzie rodzicom przekazywane w zależności od tego, czy rodzic będzie chciał wykorzystać to wsparcie "w jednym, czy w dwóch latach po ukończeniu przez dziecko roku życia". Zapowiedziała, że ustawa wprowadzająca takie rozwiązanie jest w trakcie przygotowania.

Chcą wzrostu dzietności

Wiceminister Barbara Socha podczas przemówienia poinformowała, że z badań przeprowadzonych na potrzeby projektu wynika, że Polacy marzą o szczęśliwej rodzinie, opartej na partnerstwie, gdzie najważniejsze są relacje. "My nie musimy Polaków przekonywać do tego, żeby chcieli mieć dzieci. Według niektórych badań, nawet 98 proc. Polaków mówi, że chce mieć dzieci w ogóle, a prawie 40 proc. wskazuje że najlepiej, gdyby było to troje lub więcej dzieci" - wskazała wiceminister.

 

Wyraziła przy tym przekonanie, że "dzięki przyjęciu strategii demograficznej i realizacji priorytetowych obszarów uda nam się osiągnąć cel strategiczny, którym jest podniesienie dzietności do poziomu zbliżonego do zastępowalności pokoleń w perspektywie najbliższych 20 lat".

 

- Ten cel rozpisaliśmy na trzy cele szczegółowe i 12 obszarów działania - dodała.

Założenia projektu

Projekt strategii zakłada również gwarancję pracy w zmniejszonym wymiarze godzin dla kobiet w ciąży oraz rodziców dzieci do lat 4 poszerzoną o zapis, że pracodawca nie może dyskryminować pracownika ze względu na wymiar czasu pracy poprzez wykluczenie go z przywilejów pracowniczych.

 

Projekt zakłada również ograniczenie możliwości zawierania umów o pracę na czas określony z osobami w wieku do 40 lat do maksymalnie dwóch umów na łączny czas nieprzekraczający 15 miesięcy.

 

Matki mają być chronione przed zwolnieniem przez okres do roku po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego, niezależnie od wymiaru czasu pracy. Ochrona przed zwolnieniem z pracy będzie dotyczyła również ojców dzieci - w ciągu pierwszego roku życia dziecka. W przypadku małżeństw ta ochrona obowiązywałaby od momentu zajścia żony w ciążę.

 

Kolejną zmianą zapowiedzianą przez Sochę jest nałożenie na pracodawców obowiązku poinformowania pracownika w momencie podpisywania umowy o pracę o wszystkich uprawnieniach związanych z rodzicielstwem.

 

Utworzone ma zostać również modelowe centrum zajmujące się zdrowiem prokreacyjnym. Jak zapewniła wiceminister Socha "będzie ono zapewniać kompleksową, wysokospecjalistyczną opiekę" dla par, które zmagają się z problemem niepłodności. Osoby te będą mogły uzyskać kompleksową diagnostykę leczenia, również operacyjnego, np. endometriozy. Oprócz tego centra mają zajmować się opieką prenatalną i okołoporodową.

Mieszkanie bez wkładu

- Polityka mieszkaniowa to nasz priorytet w najbliższym czasie. Chcemy wprowadzić bardzo wiele różnych instrumentów, które wspierają rodziny na różnych etapach, od momentu podejmowania decyzji o założeniu rodziny i decydowaniu się na zakup mieszkania – wskazała Socha podczas prezentacji projektu Strategii Demograficznej 2040.

 

- Chcemy wprowadzić instrument mieszkanie bez wkładu, który zniesie barierę, która powodowała, że trzeba było odkładać tę decyzję czasami o kilka lat. Po drugie, chcemy wprowadzić bon mieszkaniowy dla rodzin, które już mają dzieci, ale mieszkają w bardzo małych mieszkaniach, a gdyby udało im się tę barierę przezwyciężyć, chętnie zdecydowałyby się na kolejne dzieci - dodała.

 

Socha, że kluczową kwestią, która determinuje skuteczność polityki demograficznej, to podniesienie jakości zarządzania na wszystkich szczeblach, czy to na szczeblu centralnym czy samorządowym. - Bez kompleksowej, spójnej, stabilnej polityki nie uda nam się wpłynąć na decyzje prokreacyjne, bo tylko przekonanie Polaków o niezmienności tej polityki, o jej stabilnym charakterze warunkuje skuteczność i wpływ na te decyzje - stwierdziła.

 

- Dlatego na poziomie centralnym chcemy budować współpracę międzyresortową, tak by wszystkie resorty (...) w tym kierunku współpracowały, byśmy mogli też instytucjonalizować gromadzenie wiedzy i projektowanie polityk, wymieniać się międzynarodowo doświadczeniami - wskazała.

 

Dodała, że jeśli chodzi o szczebel samorządowy należy upowszechniać wiedzę i wspierać samorządy w działalności prorodzinnej. -  Również w tych obszarach, których one do tej pory nie kojarzyły z polityką prorodzinną, jak na przykład kształtowanie ładu przestrzennego - wskazała.

Pomoc... w zbudowaniu związku

Socha podkreśliła, że ważnym obszarem branym pod uwagę w strategii jest zabezpieczenie finansowe. - To ten obszar, który traktujemy na zielono, jako obszar już mocno zagospodarowany przez ostatnie lata - zaznaczyła wiceminister.

 

Oświadczyła, że zupełną nowością będzie wsparcie trwałości rodzin. - Wiemy z badań, że młodzi Polacy mają coraz większe wątpliwości, czy uda im się zbudować trwały związek, związek na całe życie. Dlatego chcemy rozwijać doradztwo rodzinne, bo wiele rodzin, które przeżywa trudności, dzisiaj pozostaje bez takiego wsparcia - podkreśliła Socha.

 

Jak mówiła, kolejnym ważnym obszarem jest popularyzacja kultury przyjaznej rodzinie i wzmocnienie współpracy z trzecim sektorem. - To są bardzo silnie powiązane ze sobą obszary, dlatego mówię o nich razem - zaznaczyła wiceminister.

 

- Chcemy, by w przestrzeni medialnej, w kulturze pojawiały się treści prorodzinne, pokazujące rodziny w sposób aspiracyjny, pozytywny. Ogromną rolę odgrywają w tym organizacje pozarządowe, które nie tylko działają w przestrzeni medialnej, ale również bardzo intensywnie w swoich lokalnych środowiskach - zaznaczyła Socha.

Edukacja i infrastruktura

Kolejnym obszarem, o którym mówiła wiceminister, była edukacja. - Dla rodziców ma ogromne znaczenie, jakie wykształcenie będą miały ich dzieci. Dlatego patrzymy na problem edukacji bardzo szeroko. Poczynając od kwestii związanych z organizacją pracy szkół, co jest bardzo ważne z punktu widzenia obciążeń logistycznych rodziców, ale też samej jakości edukacji, po takie bardzo celowane inicjatywy związane chociażby z promowaniem dopasowania edukacji do potrzeb rynku pracy - powiedziała wiceminister.

 

Jak dodała, "widzimy to w niektórych polskich miastach i to jest bardzo budujące doświadczenie, które chcemy upowszechniać".

 

Ostatnim obszarem, o którym wspomniała Socha, była infrastruktura i usługi. - To jest obszar, który jest coraz bardziej doceniany przez demografów na świecie. I też rozumiemy infrastrukturę bardzo szeroko, od tej, od której była mowa, czyli usług opiekuńczych, edukacyjnych, zdrowotnych, ale również poprzez tworzenie standardów miejsc, które są przyjazne rodzinom z dziećmi - powiedziała wiceminister.

 

- Takich miejsc, które spotykamy podróżując, jak na przykład lotniska, czy dworce kolejowe, ale też po miejsca rekreacji i wypoczynku dla rodzin z dziećmi. Dlatego bardzo się cieszę z inicjatywy powstawania lokalnych Centrów Nauki Kopernik w całej Polsce - dodała Socha. 

Polski Ład ma pomóc

Zastępowalność pokoleń gwarantuje współczynnik dzietności na poziomie 2,1, co oznacza, że na sto kobiet powinno przypadać 210 urodzeń. W Polsce od 1989 r. współczynnik dzietności nie gwarantuje zastępowalności pokoleń, a od 1998 r. przyjmuje wartości niższe od 1,5, charakteryzujące niską dzietność.

 

W 2013 r. współczynnik dzietności dla całej Polski osiągnął 1,25 (125 dzieci na 100 kobiet) i do 2015 wzrósł do 1,3. Jednak od 2016 r. widać było jego wyraźniejszy wzrost – do 2017 r., w którym osiągnął 1,45. W kolejnych dwóch latach zaczął jednak znów spadać do 1,41 w 2019 r.

 

ZOBACZ: Polski Ład a rodziny. "Silna inwestycja w przyszłość"

 

Propozycje służące odwróceniu niekorzystnych trendów demograficznych zawiera przedstawiony przez rząd w połowie maja Polski Ład. Są to m.in. działania w zakresie polityki mieszkaniowej, przyjazna polityka podatkowa, stabilność zatrudnienia i kontynuowanie dotychczasowych programów społecznych.

 

Minister Maląg zwracała uwagę, że Polski Ład przewiduje również rozwiązania ułatwiające łączenie pracy zawodowej z wychowywaniem dzieci zarówno poprzez rozwój opieki instytucjonalnej nad małymi dziećmi, jak i wsparcie dla tych rodziców, którzy nie korzystają z takiego rozwiązania.

 

Minister dodała, że Polski Ład przewiduje rozwiązania, które zostaną wprowadzane w najbliższym czasie, a strategia demograficzna ma odpowiedzieć na długofalowe wyzwania.

Czytaj więcej