230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Prezydenci przyjęli wspólną deklarację
W poniedziałek w 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja na Zamku Królewskim w Warszawie prezydenci Polski - Andrzej Duda, Litwy - Gitanas Nauseda, Estonii - Kersti Kaljulaid, Łotwy -Egils Levits i Ukrainy Wołodymyr Zełenski przyjęli wspólną deklarację, podkreślając historyczne znaczenie konstytucji z 1791 r. Na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie zakończyły się uroczystości państwowe.
Prezydenci Ukrainy Wołodymyr Zełenski, Łotwy Egils Levits i Estonii Kersti Kaljulaid wizytę w stolicy Polski rozpoczęli w poniedziałek. Prezydent Litwy Gitanas Nauseda przybył do Warszawy z wizytą dwustronną już w niedzielę; wieczorem tego dnia w Belwederze odbyło się spotkanie par prezydenckich Polski i Litwy.
"Wolni możemy być tylko razem"
W wystąpieniu na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie prezydent Andrzej Duda przypominał wspólne dla wielu narodów Europy Środkowo-Wschodniej wydarzenia z przeszłości, w tym wspólną walkę w wojnie z bolszewikami w 1920 r. oraz formy sprzeciwu wobec Związku Radzieckiego w drugiej połowie XX wieku.
Wspomniał, że ze swoją pierwszą zagraniczną wizytą w 2015 r. udał się do Estonii, aby wziąć udział w obchodach Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych.
- Pamięć ta pozostaje wśród nas bardzo żywa, dlatego po rozpadzie sowieckiego więzienia narodów, kiedy państwa Europy Środkowo-Wschodniej odzyskały swój niepodległy byt, z naszej części świata nadal dobiega głos w obronie sprawiedliwego ładu międzynarodowego, ładu opartego na sile prawa, a nie prawie siły - mówił prezydent.
Wyraził przekonanie, że 230 lat od uchwalenia Konstytucji 3 maja przyniosło krajom regionu ważną lekcję.
- My, obywatele państw Europy Środkowo-Wschodniej, obecni tu Polacy, Litwini, Ukraińcy, Łotysze i Estończycy pamiętamy, że nasze losy są ze sobą ściśle związane. Zdajemy sobie sprawę, że wolni możemy być tylko razem, tylko jednocześnie możemy żyć we własnych, suwerennych ojczyznach, korzystając ze swobód właściwych krajom nowoczesnej, demokratycznej Europy - mówił prezydent.
- Wiemy również, że to wielkie pragnienie podzielają nasi przyjaciele z Białorusi. Zgodnie uznajemy, że mają oni prawo, aby ich wolnościowe i europejskie aspiracje jak najszybciej zyskały realny kształt - dodał.
Wydarzenie "epokowe"
Prezydent podkreślał, że uchwalenie Konstytucji 3 Maja było wydarzeniem epokowym, stanowiącym zwrot w dziejach Rzeczpospolitej Obojga Narodów. - Państwa, które było wspólnym domem po prawdzie wielu narodowości, języków, kultur i wyznań religijnych. Ich bezpiecznym schronieniem i ich oazą wolności - mówił.
Duda powiedział, że 3 maja 1791 r. na Zamku Królewskim w Warszawie parlament połączonych unią Polski i Litwy uchwalił drugą na świecie, a pierwszą w Europie konstytucję, a określała ona nie tylko nowy ustrój, ale też aksjologiczne podstawy, na których miała opierać się nowoczesna Rzeczpospolita.
Jak mówił, wśród tych fundamentalnych zasad wyróżniały się trzy wielkie idee: wola narodu, jako źródło legitymizacji władzy, rządy prawa oraz szacunek dla wielowiekowej tożsamości kulturowej narodu politycznego tworzonego przez ogół obywateli.
Zaznaczył, że dla posłów, którzy uchwalili tę konstytucję prymat woli narodu nad dążeniami monarchy lub jakiekolwiek innego organu władzy nie był niczym nowym. Tradycje demokracji szlacheckiej, z jej szerokimi gwarancjami obywatelskich praw i wolności sięgały na naszych ziemiach XIV wieku - wskazał.
Prezydent mówił, że przepisy majowej konstytucji, które miały zapewnić sprawne funkcjonowanie państwa wskazywały też na przyświecające ich twórcom koncepcję rządów prawa. "Ojcowie konstytucji w równej mierze odrzucali tyranię jednostki, czyli monarchy, bezwzględny dyktat większości oraz bezład i anarchię, którym sprzyjała zasada jednomyślności w głosowaniach izby poselskiej. Podział kompetencji między instytucje i organy państwowe miał wymiar praktyczny, ale też i ideowy. Zapobiegał takiej kumulacji władzy, która mogłaby zagrozić podmiotowości narodu" - powiedział Duda.
"Konstytucja 3 Maja, choć wyrażała idee Oświecenia nie stanowiła absolutnie radykalnego zerwania z chrześcijańskim dziedzictwem Polski i Europy. Choć wprowadzała daleko idące zmiany ustrojowe, była świadectwem zdroworozsądkowego, ewolucyjnego, niejako organicznego podejścia do kultury, religii, tradycji i zwyczajów, które ukształtowały tożsamość Rzeczypospolitej i jej mieszkańców" - podkreślił Duda. (
Wspólna deklaracja
Prezydenci Polski - Andrzej Duda, Litwy - Gitanas Nauseda, Estonii - Kersti Kaljulaid, Łotwy -Egils Levits i Ukrainy Wołodymyr Zełenski przyjęli wspólną deklarację, podkreślając historyczne znaczenie konstytucji z 1791 r.
"My, Prezydenci – Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Estońskiej, Ukrainy, Republiki Łotewskiej i Republiki Litewskiej – spotykamy się dziś w Warszawie, aby wspólnie uczcić 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja" - czytamy w deklaracji pięciu prezydentów.
Przywódcy państw regionu podkreślili wspólnie, że "przyjęcie w 1791 roku tego doniosłego aktu, regulującego ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, miało historyczne znaczenie, była to bowiem pierwsza na naszym kontynencie i druga w świecie przyjęta nowoczesna ustawa zasadnicza".
"Pomni dziejowych doświadczeń, dumni z osiągnięć naszej współczesnej współpracy w regionie, świadomi wyzwań – z nadzieją patrzymy w przyszłość" - oświadczyli prezydenci.
ZOBACZ: Konstytucja 3 maja. Morawiecki: Historia nie przebacza zbyt późnych reform
"Wyrażamy przekonanie, że pomyślność naszego wspólnego dziedzictwa i wspólnego domu, zakorzenionych w cywilizacji europejskiej, wymaga, aby właśnie tak jak dom, Europa była budowana na fundamencie podstawowych wartości i zasad. Są nimi bez wątpienia: wolność, suwerenność, integralność terytorialna, demokracja, rządy prawa, równość i solidarność" - oświadczyli liderzy państw regionu.
Jak wskazali, "jednocząca się Europa powinna być otwarta na wszystkie kraje i narody, które te wartości podzielają".
Prezydenci zaznaczyli w deklaracji, że ze zrozumieniem i poparciem odnoszą się "do wytrwałych dążeń wszystkich ludów naszego regionu, z którymi łączy nasze narody wspólnota dziejowego losu, a które dzisiaj pragną cieszyć się tak jak my dobrodziejstwami wolności i demokracji, odważnie domagając się respektowania swoich praw".
"Uważamy, że dla nas wszystkich solidarność narodów, szczególnie przy obecnych zagrożeniach dla naszego wspólnego bezpieczeństwa, jest jednym z kamieni węgielnych pokoju, stabilności, rozwoju, dobrobytu i odporności. Kierując się tym przekonaniem, będziemy z zaangażowaniem kontynuować dialog i współpracę reprezentowanych przez nas państw" - oświadczyli.
Bilateralne rozmowy
Później Andrzej Duda odbędzie dwie bilateralne rozmowy. Prezydent będzie rozmawiał na Zamku Królewskim z przywódcą Ukrainy. Po tej rozmowie Duda i Zełenski wygłoszą krótkie oświadczenia dla prasy. Następnie w Belwederze polski prezydent będzie rozmawiał z prezydentem Łotwy.
Wieczorem w poniedziałek odbędzie się uroczysty obiad wydany przez prezydenta Dudę dla wszystkich prezydentów przybyłych na uroczystości 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
We wtorek 4 maja będzie miała miejsce oficjalna dwustronna wizyta prezydent Estonii w Polsce.
Uroczystości odbędą się w pełnym reżimie sanitarnym z zachowanie obostrzeń co do liczby osób i odległości pomiędzy nimi.
