Drewniany kościół z Orawy zostanie kolejnym Pomnikiem Historii

- Rada Ochrony Zabytków na posiedzeniu w dniu 26 czerwca podjęła uchwałę, w której udzieliła rekomendacji wnioskowi o uznanie kościoła w Orawce za Pomnik Historii. Obecnie w Narodowym Instytucie Dziedzictwa, który w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi procedurę związaną z uznaniem zabytku za Pomnik Historii, przygotowywane są materiały do opracowania projektu rozporządzenia dla kancelarii Prezydenta RP - poinformowała polsatnews.pl Elżbieta Jagielska kierownik Działu Standardów Konserwatorskich Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Orawka miała być zabytkiem UNESCO

Siedemnastowieczny drewniany kościół o konstrukcji zrębowej, kryty gontem, z murowaną kaplicą w prezbiterium, który liczy sobie niemal 370 lat, już w 2000 roku był zgłoszony w grupie obiektów do wpisania na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Jednak wniosek nie uzyskał wówczas wystarczającego poparcia w organizacji. Świątynia słynie m.in. z barokowego wystroju oraz bogatych polichromii. W kościele trwa również rzadka tradycja przysłaniania ołtarzy od piątej niedzieli Wielkiego Postu do Niedzieli Palmowej bogato ilustrowanymi kurtynami wielkopostnymi, z których najstarsza pochodzi z 1676 roku, a trzy pozostałe prawdopodobnie z początku XIX wieku.

- W świecie zachowało się tylko 30 takich zabytkowych opon wielkopostnych - twierdzi przewodniczka i kustosz kościoła św. Jana Chrzciciela w Orawce Lucyna Borczuch. Świątynia, którą się opiekuje, wkrótce trafi do internetu. Została bowiem ostatnio wytypowana do udziału w projekcie "Świątynia 3D" dofinansowanym ze środków ministerstwa kultury.

Aby sporządzić dokumentację niezbędną do wpisania kościoła na listę Pomników Historii niezbędne jest opracowanie załącznika graficznego opartego na wiarygodnych i aktualnych mapach geodezyjnych, które pozyskiwane są za pośrednictwem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z geodezji.

- W obecnej chwili nie możemy określić terminu opracowania tego projektu, ponieważ uzależnione jest to od dostarczenia materiałów geodezyjnych, a następnie uzyskania wszystkich niezbędnych uzgodnień - podała Elżbieta Jagielska.

Szansa na dofinansowanie konserwacji i ochrony

Pomnik Historii to jedna z form ochrony zabytków wynikająca z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Prowadzenie działań związanych z ustanowieniem tej formy ochrony należy do właściwości ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Wyjątkową rangę Pomnika Historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przez rozporządzeniem prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.

- Zabytek, który jest pomnikiem historii może otrzymać dofinansowanie na prace remontowo-konserwatorskie z funduszów MKiDN jako obiekt priorytetowy. Wymagana jest przy tym szczególna opieka nad nim ze strony zarządcy danego pomnika historii. Obiekt podlega monitoringowi zarówno ze strony właściwych organów konserwatorskich jak i Narodowego Instytutu Dziedzictwa - informuje Elżbieta Jagielska.

- Liczę na to, że dzięki wpisaniu na listę Pomników Historii kościół w Orawce uzyska dodatkowe punkty, które pozwolą otrzymać w konkursach dotacje niezbędne na prace konserwatorskie i zabezpieczenie obiektu - powiedziała polsatnews.pl przewodniczka i kustosz kościoła w Orawce Lucyna Borczuch.

Jej zdaniem najpilniejszą z inwestycji jest obecnie modernizacja systemu przeciwpożarowego w świątyni. Ale są także inne niezbędne prace, których podjąć dotąd nie można było ze względu na brak pieniędzy.

Wszczęcie procedury wpisania obiektu na listę należy do zadań ministra kultury i dziedzictwa narodowego. W toku prowadzonego postępowania działająca przy ministrze Rada Ochrony Zabytków opiniuje zasadność uznania danego zabytku za pomnik historii. Podporządkowany ministrowi Narodowy Instytut Dziedzictwa koordynuje realizację procedury występowania z wnioskiem do ministra o uznanie przez prezydenta RP zabytku nieruchomego za pomnik historii.

Po zakończeniu postępowania minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przekazuje ostateczny projekt rozporządzenia o uznaniu danego obiektu za pomnik historii wraz z merytorycznym uzasadnieniem do akceptacji przez prezydenta RP. W Kancelarii Prezydenta rozporządzenie musi przejść procedurę legislacyjną i uzyskać kontrasygnatę premiera.

- Zabytki, które znalazły się na liście pomników historii cechuje szczególna wartość dla kultury i jest to też szczególna forma nobilitacji dlatego, że zostaje potwierdzona autorytetem Prezydenta RP - informuje Elżbieta Jagielska.

Lista jest inspiracją dla turystów

Na liście pomników historii znajduje się obecnie 107 zabytków. Z pełną listą można zapoznać się na stronie Kancelarii Prezydenta.

- Lista ta jest znakomitą inspiracją dla turystów - powiedziała polsatnews.pl rzeczniczka Narodowego Instytutu Dziedzictwa Wioletta Łabuda-Iwaniak.

Ostatnio nowe obiekty zostały wpisane na Listę Pomników historii 13 maja 2020 roku, gdy uprawomocniło się rozporządzenie prezydenta Andrzeja Dudy z 20 kwietnia. Status pomników historii otrzymały wtedy: zespół architektoniczno-krajobrazowy w Nowym Wiśniczu z ufortyfikowanym zamkiem i klasztorem oraz opactwo benedyktynek w Staniątkach. Oba wyróżnione w ten sposób zespoły znajdują się w Małopolsce.

Zdjęcie do artykułu dzięki uprzejmości autora bloga wycieczkazadyche.blogspot.com.