1 procent mienia z przestępstw - tyle odzyskuje się w Polsce. NIK krytykuje działania Ziobry
W latach 2014-2018 w Polsce odzyskano mienie o wartości 3 mld zł. Nielegalne zyski przestępców oszacowano nawet na 520 mld złotych. W najnowszym raporcie Najwyższa Izba Kontroli podkreśla, że w naszym kraju nie funkcjonuje spójny, kompleksowy system ujawniania i zabezpieczania mienia pochodzącego z przestępstw. Mamy też problem z jego sprawnym odzyskiwaniem.
NIK zwraca uwagę, że pomimo istotnego znaczenia procesu odzyskiwania mienia w zwalczaniu i zapobieganiu różnym formom przestępczości, do chwili obecnej Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro nie określił roli, jaką ma on odgrywać w kształtowaniu polityki karnej w tym zakresie.
Nie opracowano również systemowego dokumentu wyznaczającego długofalowe działania państwa w zakresie odzyskiwania mienia pochodzącego z przestępstw. Nie sprecyzowano również celów procesu i powiązanych z nimi priorytetów, koncentrując działania na doraźnie wprowadzanych rozwiązaniach, bez zapewnienia odpowiedniej ich koordynacji.
Odzyskano niecałe 3 mld zł
Według kontrolerów Najwyższej Izby Kontroli, w latach 2014-2018 udało się odzyskać niecałe 3 miliardy złotych, podczas gdy zyski przestępców w tym okresie szacowano nawet na 520 miliardów złotych.
Najwyższa Izba Kontroli zwraca też uwagę, że oficjalne dane podawane przez różne instytucje obarczone są błędami. Inne dane widnieją w statystykach rocznych prokuratury, a inne w elektronicznych systemach, mających dokumentować zajęcie majątków przestępców.
Nie wiadomo też, na ile skuteczne są zabezpieczenia majątkowe - brakuje monitoringu, który potwierdzałby jakie kwoty ostatecznie wpłynęły na rachunki Skarbu Państwa z tytułu przepadku mienia lub zwrotu korzyści majątkowej.
Ziobro nie przedstawił informacji
Zbigniew Ziobro w trakcie kontroli nie przedstawił żadnych informacji o wartości ostatecznie skonfiskowanych korzyści pochodzących z przestępstw za lata 2014-2018.
NIK zwraca uwagę na niski odsetek wydawanych postanowień o zabezpieczeniu majątkowym w stosunku do liczby prowadzonych spraw.
Z ustaleń kontroli wynika, że ani policja, ani prokuratura nie monitorowały skuteczności instytucji tymczasowego zajęcia mienia. Dane ujęte w systemach ewidencyjnych prokuratury, policji i straży granicznej nie były ze sobą spójne m.in. ze względu na brak ujednoliconego słownika pojęciowego oraz brak bieżącego wprowadzania danych do systemów.
ZOBACZ: Krytyczny raport NIK o PGG. "Oficjalne wyniki finansowe były zawyżone"
Brakowało dobrego systemu
Ministerstwo Sprawiedliwości gromadziło jedynie dane statystyczne na temat liczby skazanych, wobec których orzeczono przepadek przedmiotów lub korzyści majątkowych, natomiast nie gromadzono danych dotyczących wartości skutecznie wykonanych orzeczeń przepadku, m.in. kwot jakie wpłynęły na rachunki Skarbu Państwa z tytułu przepadku mienia lub zwrotu korzyści majątkowej.
Z kolei w Prokuraturze Krajowej, w okresie objętym kontrolą, nie funkcjonował system pozwalający na dokonanie rzetelnej analizy skuteczności procesu zabezpieczeń majątkowych stosowanych przez prokuratorów.
W efekcie w domenie publicznej funkcjonowały znacząco różne liczby w odniesieniu do tego samego zjawiska, gdyż pochodziły z systemów, które różniły się sposobem gromadzenia danych. Przykładowo w 2017 r. wartość mienia zabezpieczonego w postępowaniach prowadzonych przez Policję wg KSIP wyniosła prawie 394 mln zł, podczas gdy wg SESPol było to ponad 1 miliard 453 mln zł.
ZOBACZ: Z CBA miały "zniknąć" miliony złotych. Do sprawy odniósł się Ziobro
Wnioski
NIK po kontroli skierowała wnioski do Ziobry o m.in.: utworzenie jednolitego systemu zapewniającego należytą ewidencję i zarządzanie zabezpieczonym mieniem oraz sprawną wymianę informacji między powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury a innymi organami procesowymi.
Izba chce również zintensyfikowania działań legislacyjnych służących kompleksowemu uregulowaniu w prawie krajowym instytucji tzw. konfiskaty in rem oraz postulatów legislacyjnych wynikających ze zidentyfikowanych problemów po przeprowadzonych pracach związanych z opracowaniem metodyki zabezpieczeń majątkowych.
Czytaj więcej