"Jedzenie bananów przed Muzeum Narodowym". Protest przeciwko usunięciu "gorszących" prac
Organizatorzy planowanego na poniedziałek protestu przed Muzeum Narodowym apelują: przynieście banany. Zgromadzenie ma związek z usunięciem z muzealnej Galerii Sztuki XX i XXI wieku dwóch instalacji wideo autorstwa Natalii LL i Katarzyny Kozyry. Według resortu kultury ich prace mają być "gorszące". Jedna z nich przedstawiała kobietę jedzącą banana.
W piątek z Muzeum Narodowego w Warszawie zostały usunięte prace Natalii LL "Sztuka konsumpcyjna" i Katarzyny Kozyry "Pojawienie się Lou Salome".
Jak poinformowała "Gazeta Wyborcza" decyzję o ich usunięciu podjął dyrektor Muzeum Narodowego prof. Jerzy Miziołek, pod naciskiem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prace, według ustaleń gazety, resort ocenił jako "gorszące". Jedna z nich przedstawiała kobietę jedzącą banana.
- To jest Muzeum Narodowe i pewna tematyka z zakresu gender nie powinna być explicite pokazywana - stwierdził w rozmowie ze "Stołeczną Wyborczą" prof. Miziołek.
Odpowiedź Ministerstwa Kultury
"Ministerstwo Kultury nie domagało się usuwania żadnych dzieł z wystawy. (...) Zgodnie z ustawą z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, instytucją kultury zarządza dyrektor instytucji kultury" - napisano w oświadczeniu resortu kultury.
Zaznaczono, że za "całokształt działalności instytucji kultury odpowiedzialność ponosi jej dyrektor". "Oznacza to również, że wbrew powszechnemu przekonaniu Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie kieruje bezpośrednio pracami i nie steruje polityką wystawienniczą ani repertuarową instytucji kultury. Należy to do wyłącznej kompetencji dyrektora instytucji, który odpowiada za kształt i przekaz prezentowanych ekspozycji" - dodano.
MKiDN podkreśliło, że minister kultury i dziedzictwa narodowego "sprawuje nadzór nad instytucjami kultury, których jest organizatorem lub współorganizatorem".
"Nadzór oznacza m.in. prawo do oceny działalności instytucji i jej dyrektora - i takie oceny są dokonywane. Nadzór oznacza również prawo do żądania wyjaśnień w kwestiach dotyczących prowadzonej przez muzeum działalności - o takie wyjaśnienia do dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie minister się zwrócił w związku ze skargą przesłaną w tej sprawie do ministerstwa, podobnie jak zwracał się niedawno z prośbą o wyjaśnienia do Muzeum Sztuki Nowoczesnej, taka jest procedura" - tłumaczyło MKiDN.
Napisano jednocześnie, że "nadzór nad instytucjami kultury nie oznacza natomiast uprawnień do ingerencji w kształt wystaw, spektakli, koncertów i innych wydarzeń kulturalnych. To jest kompetencja dyrektora instytucji".
"Dziewczyny-modelki konsumowały"
Dyskusję wywołały dzieła Katarzyny Kozyry "Pojawienie się Lou Salome" z 2005 r. (kobieta z dwoma psami o twarzach Nietzschego i Rilkego) i Natalii LL "Sztuka konsumpcyjna" z 1972 r. (kobieta namiętnie jedząca banana). Natalia LL w rozmowie z Agnieszką Sural na Culture.pl tłumaczyła, że "dziewczyny-modelki konsumowały, a ona to rejestrowała".
- To była rejestracja konsumpcji, która - nagle okazało się, że - jest strasznie erotyczna. One w taki erotyczny sposób zajadały. A zachodnia krytyka mówiła i pisała, że jest to sztuka krytyczna pokazująca, że w PRL-u nie było niczego, tych parówek, bananów. To była sztuka krytyczna, która obnaża PRL - zaznaczyła artystka.
W związku z decyzją o usunięciu prac artystek z Muzeum Narodowego na Facebooku została założona grupa "Jedzenie Bananów pod Muzeum Narodowym". W poniedziałek, 29 kwietnia, - w geście "przeciwko cenzurze" - jak napisano na stronie wydarzenia, osoby zgromadzone pod muzeum mają jeść banany.
Również na czwartek, 2 maja, zaplanowano wydarzenie pn. "Narodowe Jedzenie Bananów".
"Ja jem banana, Ty jesz banana, on, ona i ono je banana... Zjedzmy dużo bananów w galerii sztuki XX i XXI w. w Muzeum Narodowym na znak protestu przeciw cenzurowaniu ekspozycji (właśnie zniknęły stamtąd prace wideo Natalii LL i Katarzyny Kozyry)" - zachęcają organizatorzy wydarzenia.
"Gorszące" prace
Sprawę komentują także przedstawiciele świata kultury i sztuki.
"Chciałbym uprzejmie zwrócić uwagę prezesowi Miziołkowi, że na terenie Muzeum nadal widać rzeźby nie tylko z bananem, ale i, z przeproszeniem pana prezesa Miziołka, z gołym siusiakiem. To się musi zmienić ku chwale ojczyzny" - napisał na swoim Facebooku pisarz Jacek Dehnel.
Osoby ze środowiska artystycznego zaczęły także publikować zdjęcia z bananami.
Aktorka Magdalena Cielecka umieściła na swoim Instagramie zdjęcie z bananem wycelowanym w głowę i podpisem: "no tylko w łeb". Scenarzysta Andrzej Saramonowicz na swoim Facebooku zamieścił zdjęcie z bananem i podpisał: "Fruktopornografem jestem od dawna. Zdjęcie z maja 2015 roku". Później napisał: "Jestem - co oczywiste! - przeciwko cenzurze sztuki, ale chciałbym zwrócić uwagę, że Banan Narodowy okazał się świetną pisowską zasłoną dymną, czyli tematem zastępczym bez większego znaczenia. Liberalny internet oszalał z oburzenia i uaktywnił się potężnie, dając ludziom poczucie - złudne, nie ukrywajmy! - że się ostro przeciwstawiają niegodziwości".
Prof. Krystyna Duniec z Zakładu Historii i Teorii Teatru, Pracowni Teatru Współczesnego Instytutu Sztuki PAN zwróciła uwagę, że "usunięto prace Natalii LL i Katarzyny Kozyry w Muzeum Narodowym, bo gorszą". "Czas chyba już na protest także prawicowych artystów i badaczy" - dodała.
Komentarze polityków
Do sprawy odnieśli się także w niedzielę goście programu "Śniadanie w Polsat News". Szef Komitetu Stałego Rady Ministrów Jacek Sasin wskazał, że o polityce wystawienniczej muzeum decyduje dyrekcja Muzeum Narodowego w Warszawie. Z kolei posłanka Joanna Mucha (PO-KO) oceniła, że w tym przypadku "mamy po prostu do czynienia z cenzurą sztuki, to jest coś, co jest oczywiście niebezpieczne".
- Wy traktujecie kulturę i sztukę tylko wyłącznie jakby to było narzędzie propagandy, tylko i wyłącznie, natomiast wtedy, kiedy sztuka ma rzeczywiście w jakiś sposób poruszać, która ma rzeczywiście w jakiś sposób wstrząsnąć widzem to odbieracie ją tylko na takim bardzo podstawowym poziomie i to się powtarza jakby wielokrotnie, już kolejne akty cenzury ze strony ministra Glińskiego. (...) jeśli chodzi o wprowadzanie cenzurę w sztuce to dochodzicie powoli do standardów PRL-owskich - mówiła Mucha, zwracając się do Sasina.
Rzecznik prezydenta Błażej Spychalski wskazał, że "duża część kultury, sztuki jest finansowana z pieniędzy publicznych, więc naturalnym jest, że jeżeli strona publiczna - rządowa bądź samorządowa w dużej mierze finansuje jakieś instytucje to ma też wobec tych instytucji pewnego rodzaju wymogi".
- Ja nie życzę sobie jednej rzeczy, nie życzę sobie tego, żeby dzisiaj w przestrzeni publicznej obrażać olbrzymią rzeszę Polaków obrazoburczymi wystawami, sztukami, uderzającymi w jedną grupę osób - chrześcijan, a zajmować się innymi rzeczami. Mam taki gorący apel o to - podkreślił Spychalski.
Jeden z liderów Partii Razem Adrian Zandberg powiedział, że "Lewica jest za tym, żeby państwo zajmowało się tym, co jest jego obowiązkiem, czyli zapewnieniem ludziom porządnej jakości życia, a nie decydowaniem o tym, co mogą, a czego nie mogą oglądać".
Europoseł Polskiego Stronnictwa Ludowego Jarosław Kalinowski przytoczył sytuację z Ostrołęki, gdzie jedyne tamtejsze kino nie wyświetlało po premierze filmu "Kler" Wojciecha Smarzowskiego. Jak donosiły lokalne media było to skutkiem decyzji ówczesnego prezydenta miasta.
Prezydent "w wyborach przegrał i dzisiaj mieszkańcy Ostrołęki mogą oglądać. Tu jest sytuacja podobna próbujecie cenzurować, ale przez tę akcję dzisiaj wszyscy Polacy dotrzeć do tego, jak wyglądała ta wystawa i te zdjęcia" - stwierdził Kalinowski.
Ban na banana, dyrektor usuwa z Muzeum Narodowego instalację Natalii LL z 1972r. Bo gorszy rozprasza młodzież.
— PAWEŁ PUDŁOWSKI (@PUDLOWSKI) 27 kwietnia 2019
Młodzież powinna bardziej niż na oglądaniu prac artystki skupić się na tłuczeniu kukły Żyda w ramach prastarej tradycji. Ps. Banan ma dużo potasu, polecam. #007dlaEuropy pic.twitter.com/3jkNQ406df
@PiotrGlinski i jego ludzie ciagle ograniczają wolność i cenzurują. Tym razem @Muzeum_Narodowe z którego usunęli prace Natalii LL i K. Kozyry. Bo „gender”. A im to straszne.
— Barbara Nowacka (@barbaraanowacka) 27 kwietnia 2019
Tak jest jak ktoś ma ciemno w głowie to sztuki i edukacji się boi.
Usunięcia prac Natalii LL i Katarzyny Kozyry z @Muzeum_Narodowe domagało się @MKiDN_GOV_PL, a decyzję w tej sprawie podjął dyrektor Jerzy Miziołek. Tłumaczył ją tym, że w muzeach nie powinna być pokazywana "pewna tematyka z zakresu gender".@PiotrGlinski cenzorem sztuki😡‼️ pic.twitter.com/KdoP1zP38h
— Miasto Jest Nasze 🌳🚊♻️ (@MiastoJestNasze) 27 kwietnia 2019
Czytaj więcejŻeby BANAN przeszkadzał 🍌? Żeby w 2019 tak mierzyć sensy sztuki? Skandalizujące!Czyli kruchciane myślenie kruchcianych umysłów!STOP CENZURZE!Ocalmy dzieła Natalii LL i Katarzyny Kozyry!
— Michał Boni (@MichalBoni) 27 kwietnia 2019
Idę pod Muzeum Narodowe w pon. o 18, z bananami-przeciw durnocie, która staje się inkwizycją! pic.twitter.com/yZp0C2xb3U
