Afgańczycy uciekają do Europy. To jeden ze skutków sankcji USA wobec Iranu
Uchodźcy na Lesbos
- Przez trzy lata byłem w wojsku, w służbach specjalnych. Działaliśmy z Amerykanami. Uciekłem przed Talibami. Potem byłem krawcem - mówi Amir, jeden z tysięcy afgańskich uchodźców, którzy przedostali się do Europy. Jeden z nielicznych, który tu znalazł stabilizację. Z Amirem i jego rodakami rozmawiał dziennikarz polsatnews.pl Jakub Mejer, który odwiedził obozy dla uchodźców na wyspie Lesbos.
Kiedy mowa o kryzysie uchodźczym wielu z nas sądzi, że dotyczy on Syryjczyków, ktorzy uciekają przed wojną domową. Tymczasem w pontonach płynących na greckie wyspy są teraz głównie Afgańczycy. W obozach na Lesbos, Samos i Chios stanowią już przeważającą większość. Wielu z nich uciekło z Iranu, w którym mieszkali od lat. Powodem są m.in. amerykańskie sankcje rujnujące irańską gospodarkę i w efekcie - odbierające im pracę.
W Iranie nie mają za co żyć, do Afganistanu nie wrócą, bo boją się o życie. Ci "bogatsi" wybierają więc Europę.
Jednym z takich uchodźców jest Amir, którego spotykam w prowadzonym przez lokalną organizację pozarządową Lesvos Solidarity warsztacie Safe Passage Bags. Jest jednym z kilku pracujących tam krawców. Zamieniają oni porzucone na plażach kamizelki ratunkowe w plecaki, piórniki i torby na laptopy, które następnie są sprzedawane.
- Byłem przez trzy lata w wojsku, w służbach specjalnych. Współpracowaliśmy z Amerykanami. I to nie było dla mnie bezpieczne. Odszedłem z wojska, byłem bez ochrony, Talibowie nas nienawidzili i mogli nas bardzo łatwo znaleźć i zabić - opowiada pochylając się nad maszyną do szycia. Amir przypłynął na Lesbos trzy lata temu.
Wyświetl ten post na Instagramie.
Jakub Mejer
Musa jest na wyspie krócej, bo dwa lata. Poznałem go w fundacji Home for All, która prowadzi stołówkę i miejsce spotkań dla uchodźców. Ten schorowany 70-latek marzy, żeby dotrzeć do córki, która mieszka w Niemczech. On również - jak przekonuje - uciekł z Afganistanu przed Talibami.
Czekają
Według norweskiej organizacji Aegan Boat Report, w połowie lutego na greckich wyspach przebywało ponad 16 tys. ubiegających się o azyl. Na Lesbos w tym roku przypłynęło ich 1059. Można ich spotkać, gdy łowią ryby, ustawiają się w kolejkach do usług oferowanych przez organizacje pozarządowe, lub po prostu chodzą, zabijając w ten sposób czas.
Wielu z nich mieszka w obozach dla uchodźców, gdzie w przepełnionych namiotach lub kontenerach czekają na rozpatrzenie wniosku azylowego.
Jak wynika z danych Wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców (UNHCR), w ubiegłym roku do Grecji przypłynęło 9 tys. Afgańczyków - więcej niż z jakiegokolwiek innego kraju. W ostatnich miesiącach jest ich coraz więcej, zwłaszcza na wyspach Morza Egejskiego.
- 77 proc. osób przebywających teraz w obozie to Afgańczycy - mówi Patrick Mansour, ekspert NORCAP (programu Norwegian Refugee Council, norweskiej organizacji pozarządowej) odpowiedzialny za koordynację największego na Lesbos obozu dla uchodźców, niedaleko wioski Moria. - Na całej wyspie ok. 70 proc. uchodźców to Afgańczycy - dodaje pracownik innego obozu.
© UNHCR/Daphne TolisJednak wielu z nich Afganistanu nie widziało od lat. Zarówno Amir, jak i Musa, ostatnio przebywali w Iranie.
Według UNHCR w Iranie oficjalnie mieszka prawie milion Afgańczyków, szacuje się jednak, że doliczając nielegalnie przebywających ta liczba jest większa i wynosi ok. 1,5-2 miliony.
"Ofiary amerykańskich sankcji"
Na zakończonej właśnie w Warszawie konferencji bliskowschodniej, sekretarz stanu Mike Pompeo stwierdził, że "niemożliwe jest osiągnięcie pokoju bez konfrontacji z Iranem". - Liderzy z całego regionu (Bliskiego Wschodu - red.) zgodzili się, że największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa i pokoju na Bliskim Wschodzie jest Iran - mówił wiceprezydent USA Mike Pence.
Ignorując politykę swojego poprzednika Baracka Obamy, który doprowadził do podpisania w 2015 roku umowy nuklearnej z Iranem i zniesienia wielu istniejących od 1979 roku sankcji na ten kraj, w listopadzie 2018 roku Trump wprowadził sankcje na Iran i wycofał się z tego porozumienia.
Środki przyjęte przez Trumpa działają, na swój specyficzny sposób: w ostatnich miesiącach irański rial stracił aż 98 proc. wartości w stosunku do amerykańskiego dolara.
Jednymi z pierwszych, którzy odczuwają ten kryzys ekonomiczny, są właśnie nielegalnie zatrudnieni, najczęściej w budownictwie, gastronomii i rolnictwie Afgańczycy, którzy większość pieniędzy wysyłali do mieszkającej w kraju rodziny. Serwis New Arab nazywa ich "przypadkowymi ofiarami amerykańskich sankcji".
© UNHCR/Daphne Tolis
Jak informuje Radio France International, z Iranu od lata ubiegłego roku ucieka 2 tys. Afgańczyków dziennie. Serwis New Arab podaje przykłady pracowników, którym przestało się opłacać mieszkanie w Iranie – Javid, budowlaniec pracujący w Teheranie, jeszcze niedawno zarabiał w przeliczeniu 1,3 tys. zł. Pół roku temu jego pracodawca obciął mu pensję do 525 zł.
Biedniejsi wracają do Afganistanu. Jak podaje Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM), w 2018 roku ponad 773 tys. Afgańczyków wróciło z Iranu do Afganistanu - większość z nich wydalono siłą.
Bogatsi chcą dotrzeć do UE
Amir, po ucieczce z Afganistanu, pracował przez wiele lat jako krawiec, szyjąc w Teheranie garnitury. Uciekł, jak mówi, z powodu coraz mniejszej wolności religijnej (nie jest muzułmaninem).
- Iran nie jest dobrym miejscem dla uchodźców. Wyjechałem stamtąd. Trzy dni byłem w Turcji, nie wiedziałem, gdzie jestem, potem wylądowałem w Stambule. Szmuglerzy nie mówili nam, gdzie jesteśmy, jak długo zostaniemy. Czwartego byłem już na Lesbos w Grecji. Byliśmy na środku morza, nasza łódź prawie tonęła, było nas 72 na plastikowej łódce o powierzchni 9 metrów kwadratowych. Nadleciał helikopter, zobaczył nas, chwilę później przypłynął okręt wojskowy, zabrali nas do Mityleny (stolica Lesbos – red.), a potem do obozu - mówi.
"Siłą wcielani do irańskiego wojska"
- Do Europy chce się dostać 500 tys. Afgańczyków. Dekady byli w innych krajach. Uciekają z Iranu, bo kryzys i sankcje wpływają na afgańskich uchodźców. Uciekają do Turcji, stamtąd do Grecji. Niektórzy proszą rodziny, żeby im zająć namiot lub kontener przed przyjazdem. To nielegalne, ale nie da się wszystkiego kontrolować - mówi Mansour.
Innym powodem, dla którego uciekają z Iranu, jest wojna w Syrii. – Afgańskich uchodźców zaczęto brać w kamasze. Chłopcy w wieku 16-18 lat uciekają przed poborem wojskowym, bo następnie są wysyłani na wojnę w Syrii – mówi Philippa Kempson, mieszkająca na Lesbos brytyjska aktywistka pomagająca uchodźcom.
Musa najchętniej jak najszybciej opuściłby wyspę i dołączył do swojej córki w Niemczech. Amir chce jeszcze zostać na Lesbos dwa lata. Pensja pozwoliła mu na wyprowadzkę z obozu, wynajem mieszkania i rozwój pasji - kupił aparat fotograficzny i sprzęt do biegania. Chce przebiec maraton i robi zdjęcia przyrody na wyspie.
- Te pieniądze pomogły mi odbudować życie, znaleźć dom, kupić aparat i zacząć biegać. Teraz zostanę tutaj, poznałem ludzi: mieszkańców, uchodźców, wolontariuszy, z którymi się trzymam, trochę lokalnej kultury. Chcę nauczyć się greckiego, fotografować wyspę, wyruszę stąd pewnie za dwa, trzy lata - mówi.
***
Jakub Mejer był na Lesbos w dniach 20-27 stycznia. Wyjazd zorganizowała organizacja Minority Rights Group.
Czytaj więcej
