Wielka Sobota w Kościele katolickim. Dzień wyciszenia i oczekiwania na wieczorną liturgię

Liturgia Wielkiej Soboty, która jest trzecim dniem Triduum Paschalnego, skupia się na poświęceniu ognia, wody chrzcielnej oraz odnowieniu przyrzeczeń sakramentu chrztu. Na jej zakończenie jest odprawiana uroczysta msza św. Wigilii Paschalnej. 

 

W Wielką Sobotę aż do późnego wieczora nie odprawia się mszy świętej.

 

Natomiast powszechny jest zwyczaj odwiedzania Grobów Pańskich w kościołach.

 

Przez cały dzień trwa święcenie pokarmów na świąteczny stół i adoracja Chrystusa złożonego w grobie. Zgodnie z polskim zwyczajem przy symbolicznym grobie czuwa warta - ministranci, harcerze, niekiedy strażacy w galowych mundurach.

 

- Wielka Sobota we wspólnocie Kościoła jest dniem wyciszenia, zadumy i refleksji nie tylko ze względu na złożenia ciała Chrystusa w grobie Pańskim, przy którym  ludzie adorują najświętszy sakrament , ale także ze względu na apostołów, dla których ten dzień był trudną próbą wiary - powiedział biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej Rafał Markowski.

 

Dodał, że należy pamiętać o tym, iż dla uczniów Chrystusa "był to najtrudniejszy okres; po Jego śmierci rozproszyli się, nie rozumieli do końca ani sensu tego dramatu, ani sensu krzyża". - Jest to więc czas zadumy i refleksji nawiązujący do sytuacji pierwszych uczniów Chrystusa, którzy tego dnia przeżywali trudne doświadczenie i największą próbę swojej wiary - podkreślił bp Markowski.

 

Ognisko przed kościołem

 

Tego dnia nie tylko katolicy przychodzą do kościołów z koszykami wypełnionymi jajkami, wędliną, chlebem, tzw. święconym lub inaczej święcone są też sól, czasem ciasta czy słodycze, bukszpanowe gałązki i bardzo często cukrowy baranek - symbol zmartwychwstałego Jezusa. Księża święcą te pokarmy przeznaczone na stół świąteczny. Tym samym w Kościele katolickim kończy się czas postu.

 

Wieczorem rozpoczynają się obchody Wigilii Paschalnej - w myśl przepisów liturgicznych jej ceremonie należą już jednak do Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Kończy się adoracja przy Grobie Pańskim. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do tabernakulum.

 

Obchody zmartwychwstania Jezusa Chrystusa rozpoczynają się po zmroku. Przed kościołem rozpala się ognisko, którego płomienie zostają poświęcone przez kapłana ubranego w białe szaty. Następnie od poświęconego ognia zapala się paschał (dużą świecę), symbolizujący Chrystusa, czyli światłość świata, co ma uzmysłowić, że dokonała się Pascha, przejście z mroku do jasności, ze śmierci do życia.

 

W uroczystej procesji paschał zostaje wniesiony do świątyni i umieszczony w ozdobnym świeczniku. Po trzykrotnym śpiewie kapłana: "Światło Chrystusa" i odpowiedzi wiernych: "Bogu niech będą dzięki" - zgromadzeni mogą zapalić swoje świece. Liturgia światła kończy się odśpiewaniem tzw. Orędzia Paschalnego, czyli modlitwy, która wysławia łaskę zbawienia.

 

Rozbudowana liturgia i dziewięć czytań

 

Liturgia słowa Wigilii Paschalnej jest wyjątkowo rozbudowana. W pełnej wersji składa się z dziewięciu czytań przeplatanych psalmami i modlitwą. Pierwsze siedem czytań pochodzi ze Starego Testamentu. Cykl czytań starotestamentowych kończy się Bożą obietnicą oczyszczenia i przemiany człowieka. W tym momencie zapala się światła na ołtarzu, uderza się w dzwony, a celebrans intonuje hymn "Chwała na wysokości Bogu". Po nim następuje czytanie z Listu św. Pawła do Koryntian, który mówi o tym, że chrzest zapewnia wiernym uczestnictwo w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa. Po radosnym Alleluja czytany jest tekst Ewangelii o pustym grobie. Liturgię słowa zamyka homilia.

 

Trzecia część uroczystości Wigilii Paschalnej jest poświęcona tajemnicy sakramentu chrztu. Liturgię chrzcielną poprzedza odśpiewanie Litanii do Wszystkich Świętych, która podkreśla jedność Kościoła.

 

Przebieg liturgii eucharystycznej nie odbiega w swym zasadniczym kształcie od normalnej mszy świętej. Uroczystości Wigilii Paschalnej kończą się komunią świętą i uroczystym błogosławieństwem.  Ostatnim akcentem jest wezwanie do udziału w procesji rezurekcyjnej, która w warunkach polskich bywa przenoszona na niedzielny poranek.

 

W wielu miastach Polski odbędą się uroczyste msze święte. W Archikatedrze Warszawskiej o godz. 20 rozpocznie się Wigilia Paschalna pod przewodnictwem kardynała Kazimierza Nycza.

 

Obrzędy były stopniowo włączane do Wielkiej Soboty

 

W starożytności Wielka Sobota była dniem bez liturgii, dniem ciszy i postu z powodu żałoby apostołów. Wieczorem chrześcijanie gromadzili się na całonocne czuwanie i modlitwy.

 

Dopiero w V wieku pojawiają się opisy ceremonii poświęcenia świecy paschalnej (paschału). Kolejne obrzędy liturgiczne tego dnia rozwijały się w ciągu wieków autonomicznie i były stopniowo wcielane do obrzędów Wielkiej Soboty. 

 

PAP 

 

Czytaj więcej