Zapach łap to podstawa komunikacji niedźwiedzi. Rozszyfrowana tajemnica ich "tańca"

Niedźwiedzie porozumiewają się za pomocą zapachu łap, zostawiając go na ścieżkach, którymi wędrują - wykazały nowe badania z udziałem Polaków, opublikowane w piśmie "Scientific Reports". Dla zwierząt zajmujących duże areały osobnicze jest to ważny sposób wymiany informacji z sąsiadami.

Charakterystyczny chód, określany też "niedźwiedzim tańcem" czy "chodem kowboja", obserwowano już na długo przed odkryciem Ameryki, czego dowodzi taniec naśladujący taki sposób poruszania się, będący ważnym elementem wiosennych ceremonii Indian z plemienia Ute.

Ślad łapy wizytówka niedźwiedzia

Podstawy tego tajemniczego zachowania niedźwiedzi wyjaśniają badania międzynarodowego zespołu pod kierunkiem naukowców z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie i Estación Biológica de Doñana CSIC w Sewilli. Wyniki przedstawili w czasopiśmie "Scientific Reports".

Wszystko zaczęło się w momencie, w którym naukowcy zaobserwowali niedźwiedzie używające stale tej samej ścieżki i stąpające dokładnie w te same odciski łap.

- W tym wysoce zrytualizowanym zachowaniu niedźwiedzie, jeden po drugim, energicznie wciskają łapy w ziemię dokładnie w te same, wyraźnie widoczne dołki, podążając taką "wyciśniętą" ścieżką i obwąchując przy tym ślady pozostawione przez poprzedników - powiedział Filip Zięba z Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Znakują ścieżkę tak samo jak mrówki

- Dotyczy to zwłaszcza samców. To zachęciło nas do głębszego zbadania znaczenia takiego zachowania - dodał członek hiszpańskiego zespołu biorącego udział w pracach badawczych, dr Javier Naves.

- Świat zapachów jest niezwykle bogaty i ciągle jeszcze mało poznany. Odpowiedni sposób zebrania zapachu od niedźwiedzia stanowił duże wyzwanie - opowiada liderka badania, dr Agnieszka Sergiel z Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. Po kilku próbach, przy użyciu patyczków z bawełnianą końcówką i drewnianym trzonkiem, naukowcy zdołali pobrać zapach niedźwiedzich łap i przeanalizowali go za pomocą chromatografii gazowej. Wyróżnili oni aż 26 specyficznych substancji lotnych, z których sześć występowało tylko u samców.

Jedną z takich "samczych" substancji okazał się być cembrenoid, który jest feromonem używanym przez niektóre gatunki mrówek i termitów do znakowania ścieżek, i który ma też znaczenie w rozpoznawaniu się poszczególnych osobników.

- W skórze łap niedźwiedzi znaleźliśmy duże gruczoły, które podczas tarcia mogą uwalniać wydzielinę. To wyjaśnia, dlaczego niedźwiedzie poruszają się w ten charakterystyczny sposób w trakcie znakowania ścieżek - dodaje dr Sergiel.

Ścieżka zapachowa narzędziem komunikacji

Wiele gatunków ssaków komunikuje się za pomocą zapachów. W przypadku niedźwiedzi, większość gatunków zajmuje bardzo duże areały osobnicze. Nie są to jednak zwierzęta terytorialne i większość czasu spędzają samotnie.

- Za pomocą takich ścieżek zapachowych niedźwiedzie mogą wymieniać informacje i dzięki temu wiedzieć, kto jest w pobliżu, kogo należy unikać, a z kim bardzo chciałyby się spotkać. Nasze badania stanowią przyczynek do poznania ewolucji i ekologii komunikacji u ssaków - wyjaśnia dr Nuria Selva, członek zespołu z Instytutu Ochrony Przyrody PAN.

Badania przeprowadzono m.in. ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju i Narodowego Centrum Nauki. Wyniki opublikowano w artykule pt. "Histological, chemical and behavioural evidence of pedal communication in brown bears" (DOI: 10.1038/s41598-017-01136-1).

PAP - Nauka w Polsce, polsatnews.pl

WIDEO - Zamiast węgla, zielona energia. Tak zmienią się elektrownie Zygmunta Solorza