Kobiety marginalizowane w podręcznikach. Raport na Kongresie Kobiet

Panel dotyczący podręczników był jednym z ok. 30 zaplanowanych tego dnia w ramach trwającego w Warszawie wydarzenia.

 

Dr Marta Mazurek, przedstawiając raport, nad tworzeniem którego pracowała wspólnie z grupą ekspertów, podała że próba badawcza objęła 176 podręczników wykorzystywanych na wszystkich etapach kształcenia, dopuszczonych przez MEN  i używanych do kształcenia z 27 przedmiotów.

Analizowano zarówno treść podręczników, jak również ilustracje i zadania; nie tylko w obszarze gender, ale również w związku z szeroko rozumianym pojęciem dyskryminacji np. ze względu na wiek, kolor skóry, pochodzenie, poziom sprawności czy status socjo-ekonomiczny.

Męska dominacja w filozofii, historii i etyce

Raport pokazał, że wielkość dysproporcji jest różna w zależności od etapu kształcenia a konkluzja jest taka, że im dziecko starsze i im bardziej wyspecjalizowana oraz posegregowana przedmiotowo wiedza, tym większa nadreprezentacja postaci męskich.

- Najbardziej zmaskulinizowane - ponad 80 proc. postaci męskich - są podręczniki do filozofii, historii i etyki. Jedynym przedmiotem, do którego podręczniki zawierają więcej przedstawień postaci żeńskich niż męskich jest wychowanie do życia w rodzinie - podała Mazurek.

Jak przekonywała, mężczyźni częściej przedstawiani są jako osoby samodzielne, w znaczących rolach społecznych, na kierowniczych stanowiskach. Kobiety są najczęściej pokazywane w zawodach związanych z pracą w biurze oraz handlem i usługami; często w rolach opiekuńczych. Kobiety, jak mówiła, częściej niż mężczyźni są pokazywane jako osoby spoza świata pracy - bezrobotne lub uczące się.

Podręcznikowe życie pozbawione trosk

Dr Mazurek wskazała, że podręcznikowy świat zaludniają prawie wyłącznie osoby pełnosprawne i białe. - Rzadko pojawiają się postaci o innym niż biały kolorze skóry, nawet w podręcznikach do języków obcych - zaznaczyła. Jak podkreśliła, osoby z niepełnosprawnością są pokazywane incydentalnie.

- Podręcznikowe życie rodzinne pozbawione jest trosk - zawsze radosne i szczęśliwe. Nie ma różnorodności w obszarze etniczności i sprawności - osoby z niepełnosprawnością są marginalizowane - oceniła.

"Mama pewnie wtedy prała"

Jak podkreślała, nie ma nic złego w pokazywaniu kobiet jako opiekunek ale - jak zaznaczyła - jest to niewłaściwe jeśli jest to jedyna rola. - Dziecko powinno dowiadywać się, że mama może nie tylko dawać jedzenie, ale rozwijać swoje pasje, mieć życie zawodowe - wskazała.

Tymczasem, to głównie mężczyźni pokazywani w podręcznikach są jako aktywni fizycznie, organizatorzy zabaw, inicjatorzy ciekawych przedsięwzięć. - Potem dziecko mówi: tata mnie wszystkiego nauczył. A mama? Pewnie wtedy prała - dodała, wywołując śmiech siedzących na sali kobiet.

Kobieta robi przetwory, mężczyzna zarządza firmą

- Pracujące kobiety w podręcznikach to kobiety wykonujące mało opłacalne, mało prestiżowe zawody. W podręcznikach świat maszyn, podróży, sportu jest światem męskim - wskazała.

Jak podkreślała, nierówności widoczne są we wszystkich podręcznikach, niezależnie od przedmiotu, nawet w książkach do fizyki i matematyki - widać to np. w zadaniach. 

Dla zobrazowania pokazała zadanie z kobietą w roli głównej: dotyczyło gospodyni, która przygotowywała ogórki do kiszenia i musiała przygotować roztwór. Zadanie z mężczyzną w roli głównej było o właścicielu firmy, który kupił komputery i drukarki.

Kongres zebrał się w tym roku pod hasłem: "Po jasnej stronie mocy. Równość, aktywność, demokracja". To jego ósma edycja. W jego ramach organizowane są  debaty o kulturze, mediach i wyzwaniach stojących przed dziennikarzami, polityce jako zawodzie i powołaniu, a także o zdrowiu, edukacji, biznesie i innowacyjności, o dobrych praktykach służących wspieraniu kobiet i o tym, jak godzić życie zawodowe i rodzinne.

W tym roku Kongres Kobiet poprzedza Światowy Szczyt Kobiet (Global Summit of Women), w którego organizację Kongres jest zaangażowany. Światowy Szczyt Kobiet to najważniejsze i największe forum ekonomiczne kobiet, nazywane „kobiecym Davos”. Polska po raz pierwszy będzie gospodarzem tego wydarzenia; zaplanowano je na 9-11 czerwca.

 

PAP

Czytaj więcej