Resort zdrowia: na klauzulę sumienia mogą się powoływać tylko osoby, nie szpital

W październiku 2015 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy pozwalające lekarzowi skorzystać z klauzuli sumienia i odmówić wykonania świadczenia zdrowotnego tylko pod warunkiem, że wskaże pacjentowi, kto mu może pomóc, są niezgodne z konstytucją.

 

Resort zdrowia przypomina, że zgodnie z przepisami lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem (z zastrzeżeniem obowiązku udzielenia pomocy lekarskiej), jednak norma ta jest kierowana "indywidualnie do lekarza, do którego każdorazowo należy decyzja o skorzystaniu z tzw. klauzuli sumienia".

 

Prawo do bezpłatnego przerwania ciąży

 

Ministerstwo zwraca uwagę, że w wyniku wyroku TK na ustawodawcę nie nałożono obowiązku opracowania nowych rozwiązań legislacyjnych, a ogłoszenie wyroku skutkowało uchyleniem przepisów uznanych za niekonstytucyjne.

 

"Nie doprowadziło to jednak do powstania luki prawnej i pacjenci w Polsce mają dalej dostęp do świadczeń zdrowotnych, co jest określone zarówno w Konstytucji RP, jak i w przepisach ustawowych i aktach wykonawczych do nich" - zapewnia rzecznik resortu zdrowia Milena Kruszewska.

 

Przypomina także, że ubezpieczone pacjentki mają prawo do bezpłatnego przerwania ciąży (w sytuacjach określonych ustawą). Z kolei szpitale są zobowiązane do wykonywania umowy z NFZ zgodnie z przepisami prawa i szczegółowymi warunkami umów określonymi przez prezesa NFZ.

 

"Podpisując umowę o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeniodawca zobowiązuje się do realizacji wszystkich świadczeń określonych jako gwarantowane w stosownych rozporządzeniach wykonawczych do ustawy, w danym zakresie i rodzaju świadczeń, na jaki została zawarta umowa" - podkreśla Kruszewska. Dodaje, że NFZ nie narzuca sposobu, w jaki świadczeniodawca ma zapewnić realizację umowy.

 

Szpital musi zapewnić świadczenie - u siebie lub w innej placówce

 

MZ wskazuje, że w przypadku braku możliwości udzielania świadczeń, której nie można było wcześniej przewidzieć, szpital jest zobowiązany do niezwłocznego podjęcia czynności w celu zachowania ciągłości udzielania świadczeń, może np. przekazać pacjenta do innej placówki realizującej to świadczenie. Powinien też powiadomić o tej sytuacji NFZ.

 

Resort wskazuje, że w sytuacji, gdy lekarz pracujący w szpitalu informuje o możliwości odmowy udzielenia świadczenia z powołaniem się na klauzulę sumienia, placówka jest zobowiązana do zapewnienia wykonania tego świadczenia w inny sposób.

 

"Udzielanie świadczeń zdrowotnych w danym podmiocie leczniczym powinno być zorganizowane w sposób gwarantujący pacjentom niezakłócony dostęp do świadczeń zdrowotnych, do których są uprawnieni i zapewniający lekarzom warunki wykonywania zawodu zgodnie z sumieniem" - ocenia resort. 

 

Kary za niewywiązywanie się z umów

 

Za brak możliwości udzielenia świadczeń na szpital może zostać nałożona kara umowna lub nawet rozwiązana umowa.

 

"Co do zasady wszystkie podmioty lecznicze (szpitale), które zawarły kontrakt z NFZ mają obowiązek udzielania świadczeń w nim przewidzianych - w pełnym zakresie i zgodnie z obowiązującym prawem. Stosowanie klauzuli sumienia nie powinno tego obowiązku naruszać" - zaznacza Kruszewska.

 

"Na klauzulę sumienia mogą się powoływać tylko poszczególne osoby. Podmiot leczniczy (szpital) nie może deklarować, że pomimo iż udziela świadczeń ginekologiczno-położniczych, nie przeprowadza się w nim zabiegów przerwania ciąży" - dodaje.

 

Pacjent może żądać

 

Przypomina, że także Komitet Bioetyki przy Prezydium Państwowej Akademii Nauk wskazał, że prawo do odmowy wykonania świadczenia zdrowotnego ze względu na głos sumienia może przysługiwać wyłącznie osobom fizycznym, a powoływanie się na te regulacje przez placówki ochrony zdrowia jest nadużyciem.

 

W przypadku niemożności uzyskania świadczenia zdrowotnego spowodowanej powoływaniem się na klauzulę sumienia przez wszystkich lekarzy udzielających świadczeń z danego zakresu w szpitalu, pacjent powinien skontaktować się z oddziałem wojewódzkim NFZ, który udzieli mu informacji o możliwości skorzystania z tego świadczenia w innej placówce, która podpisała umowę z NFZ.

 

Fundusz na żądanie pacjenta informuje go o możliwości udzielenia świadczenia przez placówki, które zawarły umowę z tym oddziałem, a także o średnim czasie oczekiwania na świadczenie oraz o pierwszym wolnym terminie. "Narodowy Fundusz Zdrowia nie posiada jednak informacji o lekarzach, który przy wykonywaniu świadczeń zdrowotnych korzystają z klauzuli sumienia" - przyznaje resort.

 

PAP

Czytaj więcej