Myślą i czują jak my? Naukowcy ujawniają zaskakujące fakty o świadomości zwierząt
Od wieków naukowcy zastanawiali się, czy zwierzęta posiadają świadomość podobną do ludzkiej. Dopiero w ostatnich dekadach nauka dostarcza coraz więcej dowodów na to, że nie tylko odczuwają one emocje, ale mogą także wykazywać formę samoświadomości. Najnowsze odkrycia opublikowane w czasopiśmie "Science" mogą zmienić nasze postrzeganie zwierzęcego umysłu.
Dotychczasowe eksperymenty, takie jak test lustra, wykazały, że niektóre gatunki - np. delfiny, słonie czy wrony - potrafią rozpoznać swoje odbicie, co sugeruje zdolność do introspekcji. Ponadto badania nad zachowaniem pszczół wykazały, że owady te mogą przejawiać oznaki "pesymizmu" po stresujących doświadczeniach, a mątwy potrafią planować przyszłość - umiejętność wcześniej przypisywaną wyłącznie bardziej rozwiniętym organizmom.
ZOBACZ: Odkryli zupełnie nowe zwierzęta. Niektóre zaskakują wyglądem
Teraz naukowcy idą o krok dalej. W magazynie "Science" opublikowano przełomowe badanie przedstawiające "metodę markerową" - nowe podejście do oceny świadomości zwierząt. Może ono zrewolucjonizować rozumienie zdolności poznawczych różnych gatunków i wpłynąć na sposób, w jaki traktujemy zwierzęta.
Metoda markerowa: klucz do rozumienia zwierzęcego umysłu
Tradycyjne sposoby badania świadomości opierały się głównie na obserwacji zachowań. Metoda markerowa to innowacyjne podejście, które identyfikuje konkretne cechy anatomiczne i behawioralne związane ze świadomym przetwarzaniem informacji - w tym odczuwaniem bólu.
Koncepcję tę przedstawili trzej naukowcy w eseju "Evaluating Animal Consciousness":
- Kristin Andrews - profesor filozofii na Uniwersytecie York,
- Jonathan Birch - profesor filozofii w London School of Economics and Political Science,
- Jeff Sebo - profesor na Wydziale Badań Środowiskowych Uniwersytetu Nowojorskiego.
ZOBACZ: USA. Kury jako zwierzęta wsparcia emocjonalnego. Wielomiesięczna walka matki chorego dziecka
Badacze analizują, czy te same cechy występują u innych gatunków, co pozwoliłoby określić stopień ich świadomości. Podkreślają jednak, że w literaturze naukowej funkcjonuje aż 22 konkurencyjne teorie świadomości i nie istnieje jedna powszechnie akceptowana definicja tego zjawiska.
Co wiemy o świadomości zwierząt?
Liczne analizy sugerują, że wiele gatunków posiada zaawansowane zdolności poznawcze. Przykłady:
- Słonie przeżywają żałobę,
- Kruki potrafią rozwiązywać skomplikowane zagadki,
- Ośmiornice wykazują kreatywność w rozwiązywaniu problemów.
Co więcej, badania nad reakcjami na ból wykazały, że nie tylko ssaki, ale także ptaki, ryby, a nawet owady mogą wykazywać skomplikowane odpowiedzi na nieprzyjemne bodźce. Przykładowo, kraby potrafią oceniać ryzyko bólu w kontekście innych motywacji, co sugeruje ich bardziej złożoną percepcję rzeczywistości.
Naukowcy wskazują, że niektóre struktury mózgu oraz mechanizmy przetwarzania informacji u zwierząt mogą być zbliżone do tych występujących u ludzi. Może to otworzyć drogę do dalszych badań nad tym, jak zwierzęta postrzegają siebie i otaczający je świat.
Jak zmieni się nasze podejście do zwierząt?
Jeśli dalsze badania potwierdzą, że wiele gatunków rzeczywiście ma świadomość, konsekwencje mogą być znaczące. Może to wpłynąć na prawo ochrony zwierząt, sposób prowadzenia badań laboratoryjnych czy nawet stosunek do hodowli przemysłowej.
ZOBACZ: Testy kosmetyków na zwierzętach. Powstała europejska inicjatywa obywatelska
Nieprzypadkowo w kwietniu 2024 roku ponad 500 naukowców podpisało Nowojorską Deklarację o Świadomości Zwierząt, zwracając uwagę na rosnącą liczbę dowodów potwierdzających obecność różnych form świadomego doświadczenia wśród wielu gatunków.